02.05.1918
Efri deild: 11. fundur, 29. löggjafarþing.
Sjá dálk 26 í C-deild Alþingistíðinda. (1601)
3. mál, fráfærur ásauðar
Guðmundur Ólafsson:
Hv. síðasti ræðumaður (G. G.) er nú búinn að losa mig við margt af því, sem jeg ætlaði að segja. En þó vildi jeg reyna að bera hönd fyrir höfuð nefndarinnar, því mjer fanst hæstv. atvinnumálaráðh. gera henni getsakir.
Hann sagði í byrjun ræðu sinnar, að honum hafði sagt þungt hugur um afdrif frv., er það lenti á þessum stað, í landbúnaðarnefndinni, en ekki í bjargráðanefnd. En nú má geta þess, að menn úr landbúnaðarnefnd eru í meiri hluta í bjargráðanefnd. Enn fremur sjáum vjer nú, að hv. 4. landsk. (G. G.) er á sömu skoðun, en hann er og í bjargráðanefnd. Reyndar heyrði jeg ekki glögt ræðu hans, því að jeg var orðinn syfjaður, með því að mjer leiðast langar ræður, en jeg heyrði, að hann taldi mótbárurnar upp í sjö liðum, og er jeg á sama máli um öll þau atriði. Hæstv. atvinnumálaráðh. fór nokkuð ítarlega í gegnum nál. og komst að þeirri niðurstöðu, að þar væri alstaðar litið á málið frá annari hliðinni. En þetta má miklu fremur segja um ræðu hans og frv. Það er ekki nema ein grein, sem er heimild fyrir stjórnina til að fyrirskipa fráfærur.
Í greinargerð frv. er sagt meðal annars, að 2½ kg. af smjöri fáist úr sumarnyt hverrar rollu. Jeg hefi nú sjálfur fært frá, fyrir nokkrum árum síðan, og hefi reynslu fyrir, að það er mikils til of hátt áætlað. (Atvinnumálaráðh.: Það er of lítið áætlað). Nei, langt of mikið.
Hv. 4. landsk. (G. G.) hefir tekið fram það, sem jeg vildi sagt hafa viðvíkjandi kostnaðinum við að fá þetta aukna feitmeti. Og það vegur og mest hjá mjer, að jeg er sannfærður um, að þetta svari ekki kostnaði fyrir bændur yfirleitt. En hefði maður getað sjeð það í frv., sem hæstv. atvinnumálaráðh. tók fram, að einn maður ætti að vera í hverju sýslufjelagi, sem veitti undanþágur frá lögunum, eftir tillögum sveitarstjórna, þá liti frv. alt öðruvísi út. En líklega yrði þá árangur þessara heimildarlaga fremur lítill.
En svo jeg víki aftur að kjötinu, þá get jeg ekki gert lítið úr muninum á dilkakjöti og kjöti hagalamba. Ef við komum nokkru kjöti út, þá hlýtur frv. þetta að skaða kjötmarkaðinn stórlega, og ef við getum engu kjöti komið út, þá er betra að eta feitt kjöt en smjör með mögru kjöti. Það er þegar búið að taka það fram, að það, sem vinst með aukinni smjörframleiðslu, tapast á tólginni og kjötinu. Fráfærur eru mörgum með öllu ókleifar, vegna verkafólksleysis.
Það má segja, að ef aðflutningar teppast, geti komið sultur og hungurdauði, eins og hæstv. atvinnumálaráðh. tók fram, en hvernig fer þegar bændur hafa sett hálfu djarfara á, vegna lögskipaðra fráfærna, en áður?