10.09.1919
Neðri deild: 60. fundur, 31. löggjafarþing.
Sjá dálk 1902 í B-deild Alþingistíðinda. (1918)
142. mál, fulltrúar bæjarfógeta
Frsm. (Einar Arnórsson):
Jeg hefi ekki mörgu að svara háttv. þm Dala. (B. J.), sessunaut mínum. Hann virðist ekkert hafa á móti því, að leyfa bæjarfógetanum að láta fulltrúa sinn fara með lögreglumálin. Vonlegt, að hann greini stranglega milli lögreglumála og sakamála, en þegar að er gætt, er sú greining meiri að forminu til heldur en að efni. Takmörkin eru mjög óglögg, og eru mörg lögreglumálin miklu stórfeldari heldur en sum hver sakamál; t. d. brot, er í hegningarlögunum greinir, sæta öll sakamálameðferð; þar á móti eru brot á reglum t. d. á út- og innflutningi, sem geta varðað tugum þúsunda kr. sektum, talin lögreglumál og dæmd sem slík. Aftur á móti er höfðað sakamál á móti manni, sem hreytir ónotum í embættismann hins opinbera meðan hann er að starfi sínu; eru smásektir við slíku broti. Greinarmunurinn er því ekki raunverulegur, og er því eitt af tvennu, að veita enga heimild, eða slíka sem hjer er. Hv. sessunautur minn (B. J.) virtist gera mikið úr því, hvort fulltrúinn dæmdi málið á ábyrgð sjálfs sín eða bæjarfógetans. En hver er munurinn? Munurinn er enginn annar en sá, að reglulegi dómarinn er skaðabótaskyldur fyrir ólögleg verk fulltrúans, t. d. fyrir að setja saklausan mann í gæsluvarðhald og halda honum þar of lengi. Gæti slíkt varðað skaðabótum, sem kæmu niður á hlutaðeigandi bæjarfógeta, en ekki á fulltrúanum, þótt hann hefði framið verknaðinn. Ef um refsiábyrgð væri aftur á móti að ræða, hvílir hún auðvitað á fulltrúanum, því það er nú einu sinni ekki venjan hjer, eða í öðrum siðuðum löndum, að hengja smiðinn í stað bakarans. Ef fulltrúinn vanrækti stöðu sína, mundi alþýða auðvitað ámæla honum, en ekki bæjarfógetanum, og það gæti spilt frama hans, svo það er ekki lítilsvert fyrir hann að leysa starfið vel af höndum.
Viðvíkjandi þessum tveimur málum, sem nefnd hafa verið, vil jeg láta þess getið, að þeir tveir menn, sem um þau fjölluðu, þótt þeir sjeu báðir nýtir og duglegir menn, þá hefir þó að minsta kosti annar þeirra verið stutt settur sýslumaður og því haft lítið með sakamál að gera. Hann var að vísu settur sýslumaður nokkuð lengi, en það var í sýslu, þar sem ekki fjellu til nein sakamál. Að vísu kom þar fyrir nokkuð stórt sauðaþjófnaðarmál um það leyti; en hann var farinn úr sýslunni áður en það kom til rannsaks. Hinn maðurinn starfaði lítils háttar á ábyrgð annars manns í Vestmannaeyjum, en á eigin ábyrgð hefir hann ekki farið með opinber mál fyr en í rannsókninni viðvíkjandi stjórnarráðsbyggingunni. Annars eru þessir menn báðir svo góðir og færir menn, að þeim var vel trúandi fyrir þessum málum.
Það skal jeg ekki fara langt út í, hvort annir eru miklar á bæjarfógetaskrifstofunni eða ekki, en það er þó áreiðanlegt, að þessi tvö mál gat bæjarfógetinn ekki tekið að sjer sökum annríkis, og jeg býst ekki við, að hv. sessunautur minn (B. J.) vilji halda því fram, að bæjarfógetinn hafi fengið sig undanþeginn meðferð þessara mála að nauðsynjalausu. Jeg býst við, að hann hafi gert þetta af því, að hann hafi sjeð fyrir, að hann gat ekki meira en komist yfir þau mál, sem fyrir lágu. Eins og þeim mun kunnugt. er voru hjer í Reykjavík, þá var hjer mikið um sakamál um þetta leyti. Jeg var t. d. að starfi mínu í sama húsi og rjettarhöldin fara fram í, og varð jeg var við, að bæjarfógetinn sat tímunum saman við að rannsaka mál þar uppi.