18.08.1919
Neðri deild: 38. fundur, 31. löggjafarþing.
Sjá dálk 757 í C-deild Alþingistíðinda. (3330)
91. mál, ullarmat
Frsm. minni hl. (Sigurður Sigurðsson):
Landbúnaðarnefnd var, eins og frsm. meiri hl. (St. St.) sagði, sammála um breytingarnar við 1. gr. frv., og taldi frv., með þeirri breytingu, til mikilla bóta, saman borið við núgildandi lög. En svo skildust leiðir, og er jeg algerlega á öðru máli en hv. meiri hl., um allar brtt. við aðrar greinar frv. Sú brtt., sem virðist einna mikilvægust, er brtt. við 4. gr. Í frv. er gert ráð fyrir einum yfirullarmatsmanni, en meiri hl. vill hafa þá fjóra. Og flytur hann sem ástæðu fyrir breytingunni það, að starfið verði betur rækt af fjórum en einum. En ástæða flm. frv. fyrir því, að hafa yfirullarmatsmanninn að eins einn, er tekin fram í greinargerð frv. og er sú, að með því fengist meira samræmi í ullarmatið, en það hefir einkum þótt skorta undanfarið.
Það liggur nú í augum uppi, að það er engan veginn næg ástæða gegn því að hafa einn yfirullarmatsmann, að hann geti ekki farið yfir alt svæðið eða umdæmið á ári. Það mundu fjórir menn ekki gera heldur. Og jeg veit ekki til, að þeir, sem nú eru yfirullarmatsmenn, fari um alt umdæmi sitt árlega, enda er engin skylda til þess. Það var að eins fyrsta árið, sem lögin giltu, að þeim var gert að skyldu að fara um alt umdæmi sitt, því þá þurftu þeir að útnefna matsmenn. En síðan hafa þeir ekki farið um þau, nema eftir hentugleikum. Og ullarmatið er ekki betra með fjórum yfirullarmatsmönnum, því reynslan bendir á, að það sje í mesta ólestri eins og er, þó að fleiri sjeu yfirmatsmenn en einn. En ef einn maður væri settur yfir alla ullina, maður, sem að sjálfsögðu yrði bæði að vera sjálfstæður og samviskusamur, og starfanum að öðru leyti vaxinn, væru mikil líkindi til, að hann gæti komið á samræmi í ullarmati, á hinum ýmsu útflutningsstöðum á landinu. Svo hefir viljað bera á því, að ullarmatsmennirnir hafa ekki verið valdir af betri endanum og oft ráðið meira um valið kunningsskapur yfirullarmatsmanns en hæfileikar þeirra, sem teknir voru til starfans. Og það verður síður hætta á þessu, ef ullarmatsmaðurinn er einn.
Jeg hefi grun um, að það, sem hefir mestu ráðið um, að sumir í meiri hl. snerust á móti 4. gr. frv., sje það, að yfirullarmatsmaðurinn á Norðurlandi sje talinn góður. En þegar um almenn lög er að ræða, er mjer illa við, að persónulegu sje blandað inn í málin.
Svo er að minnast á eitt alveg nýtt fyrirbrigði í brtt. meiri hl., um það, að hafa ákveðið merki fyrir ull úr hverjum landsfjórðungi. Og þetta halda þeir að verði til að skapa samkepni milli hinna ýmsu yfirullarmatsmanna. En í þessu sambandi vil jeg benda á, að ullin er ólík í hinum ýmsu hjeruðum landsins. Það var mikið talað um „eðlisgalla“ á kjöti hjer um daginn. En þá á ekki síður við að tala um eðlisgalla á ull, og ullin hjer á Suðurlandi hefir sannarlega eðlisgalla, sem stafar af því, að hjer er annað fjárbrigði en fyrir norðan og austan. Sjerstaklega er fjeð hjer sunnanlands ólíkt þingeyska fjenu. En mestu veldur þó um mismuninn veðráttufar, landshættir og hagar. En þetta á ekki að hafa áhrif á matið, því það er ekki eðlisgildi ullarinnar, sem á að meta, heldur verkunin. Það, að skapa hjer samkepni í ullarmatinu, nær því ekki tilgangi sínum. Hv. frsm. (St. St.) gat þess, að jeg legði sekki svo mikla áherslu á, hvort brtt. meiri hl. yrðu samþ. eða ekki, að undanskilinn brtt. við 4. gr. En þetta er ekki rjett hjá honum, því jeg álít, að þær sjeu allar til stórspillis á frv. Og verði brtt. samþ., þá er jafngott að fella frv. alveg, enda óvíst, að við flm. leyfum því lengra, heldur tökum það aftur. Sjálft frv. tel jeg til bóta, nái það fram að ganga, enda er það flutt hjer og samið eftir bendingum og ráðleggingum þeirra manna, sem best vit hafa á þeim málum.