30.07.1919
Efri deild: 18. fundur, 31. löggjafarþing.
Sjá dálk 797 í B-deild Alþingistíðinda. (488)
28. mál, hæstiréttur
Frsm. (Jóhannes Jóhannesson):
Út af ræðu hæstv. forsætisráðherra (J. M.) skal jeg taka það fram, að yfirdómurinn hefir ekki í erindi sínu til nefndarinnar minst á það atriði, að yngsti dómarinn myndi um of hlaðinn störfum, ef honum væri gert að skyldu að greiða fyrsta dómsatkvæðið.
Hv. 2. þm. G.-K. (K. D.) leit svo á, að heppilegra myndi hafa verið, að mál þetta hefði verið látið bíða til næsta þings. En jeg er fullviss um, að fleiri hv. þm. eru á gagnstæðri skoðun.
Og ef stjórnin hefði ekki borið frv. þetta fram, myndi það alt að einu hafa verið lagt fyrir þingið sem þingmannafrumvarp, og býst jeg þá við, að undirbúningur þess hefði verið lakari en nú á sjer stað.
Þá fanst mjer hv. þm. þykja tekið of lítið tillit til brtt. yfirdómsins við 53. gr. frv. En jeg vil benda honum á, að samkvæmt 53.gr. frv. gat dómurinn því að eins ákveðið skriflega málsmeðferð, að málaflutningsmenn beggja aðilja æsktu skriflegrar málsmeðferðar, í stað þess, sem hæstirjettur hefir, samkvæmt brtt. nefndarinnar, frumkvæðið að því, að málafærslan verði skrifleg, auk þess sem tíminn er lengdur um eitt ár.
Auk þessa stendur 38. gr. óhögguð. en þar stendur, að mál skuli flytja skriflega:
1) ef stefndur sækir eigi þing, og
2) ef báðir aðiljar, eða umboðsmenn þeirra, óska þess, enda telji dómurinn sjerstaka ástæðu til þess, sakir þess að mál er svo margbrotið.
Enginn vafi er á því, að dómararnir búa sig undir málin áður en málafærslan fer fram. Munu þeir kynna sjer útdrættina, sem eiga að liggja frammi í viku áður en mál kemur fyrir, og get jeg hugsað mjer, að brtt. komi fram í þá átt, að sá frestur verði lengdur. Geri jeg ráð fyrir, að heimtaðir verði jafnmargir útdrættir og dómararnir eru, svo að hver hafi sinn útdrátt, og verði þannig búnir að búa sig undir að greiða atkvæði, er þeir koma í dóminn.
Eins og bent er á í nál., er varla hægt að gera ráð fyrir, að fleiri en 70–80 mál komi fyrir dóminn ár hvert.
Jeg býst ekki við, að málsskotum fjölgi til hæstarjettar frá því, sem verið hefir við yfirdóminn. Kemur það bæði til af því, að umma appellabilis er færð úr 4 kr. upp í 25 kr., og eins af hinu, að dýrara verður að skjóta málum til hæstarjettar en verið hefir til yfirdómsins.
Er því frekar hægt að gera ráð fyrir, að málsskotum fækki, og er jeg ekki í vafa um, að vel er hægt að komast yfir að dæma þau mál svo trygt sje, ef forsvaranlega er frá dóminum gengið.
Geng jeg út frá því sem gefnu, að þingið sjái svo sóma sinn, hvað launum hæstarjettardómara viðvíkur, að þangað veljist bestu lögfræðingar landsins.
Jeg vil enda með því að taka það fram, að jeg veit ekki betur en yfirdómurinn sje ánægður með frv. í þeim búningi, sem það nú hefir fengið.