30.07.1919
Neðri deild: 21. fundur, 31. löggjafarþing.
Sjá dálk 980 í B-deild Alþingistíðinda. (749)
3. mál, fjáraukalög 1918 og 1919
Þórarinn Jónsson:
Jeg get verið þakklátur háttv. fjárveitinganefnd fyrir undirtektir hennar við brtt. á þgskj. 200, enda er þar um fulla sanngirniskröfu að ræða. En til þess að skýra það nánar fyrir hv. deild vil jeg fara örfáum orðum um málið og ástæður þær, sem drógu óumflýjanlega til þess, að hverfa varð eindregið að framkvæmdum þessa máls.
Það var svo ástatt á Hvammstanga, þar sem læknisbústaður er ákveðinn, að læknir sá sem þangað var nýlega kominn, fjekk hvergi húsnæði og lá því ekki annað fyrir en að hann hyrfi á brott úr hjeraðinu. Og ef svo hefði orðið, þá hefði það verið nokkurn veginn áreiðanlegt, að annar læknir hefði ekki fengist um óákveðinn tíma. Þess vegna varð að byggja læknisbústað til viðbótar við skýlið. Það var búið að gera ráðstafanir með efni áður en það hækkaði svo mjög, sem raun varð á, og ef framkvæmdum hefði verið frestað, þá gat það orðið til þess, að efnið hefði eyðilagst. Og eftir mjög ítarlega athugun sýslunefndar og hjeraðsbúa varð það ofan á, að enginn kostur væri að fresta málinu, frá hvaða hlið sem skoðað var. Og með þennan gífurlega dýrtíðarkostnað fyrir augum var lagt út í fyrirtækið.
Skýlið er eftir áliti landlæknis eitt það allra vandaðasta, sem bygt hefir verið, og lýkur hann í hvívetna lofsorði á það. Hann hefir lýst því í brjefi frá 7. apríl og skýrir þar frá fyrirkomulagi þess.
Kostnaðurinn við bygginguna var 9. des. 1918 orðinn 48,213 kr. 32. a., og áætlaður kostnaður til þess að fullgera bygginguna var 685 kr., eða skýlið uppkomið og fullgert kostaði 54,798 kr. 32 a., og nemur þetta um 28 kr. á hvern hjeraðsbúa. Það var því auðsætt, að hjeraðið hefði orðið illa úti, ef það hefði átt að búa við lögákveðna styrkinn einan. Landlæknir hefir því lagt til að dýrtíðaruppbót yrði veitt á styrknum. Jeg hefi ekki viljað fara lengra en hann lagði til, sem ekki er nema 3 kr. á hvern hjeraðsbúa, og þeir eru um 2000, þrátt fyrir það þótt þeir, sem hjer eiga hlut að máli, hafi farið fram á 25,000 kr., og margar ástæður mæli með. Hefi jeg ekki viljað ganga svo langt. Jeg álít, að það eitt eigi að bera fram í þessu máli, sem er fullkomlega sanngjarnt, borið saman við fjárhag ríkisins og allar kringumstæður og það, sem landlæknir leggur til.
Ástæðan fyrir því, að stjórnin hefir ekki tekið þessa fjárveitingu í frv. sitt er ekkert vantraust á sanngirni hennar. Það er að eins sprottið af því, að málið kom svo seint fram að ekki vanst tími til að koma því í frv. stjórnarinnar. Jeg tel engan vafa á því, að stjórnin hefði viðurkent rjettmæti þessa styrks og borið hann fram, ef hún hefði fengið tækifæri til þess.
Þegar jeg lít á það, að unnið hefir verið að framkvæmd þessa máls á þessum dýrtíðartímum, sem talið hefir verið óþarft, þá verður mjer að bera það saman við vitabyggingar, sem gerðar hafa verið á sama tíma. Kostnaður við þá hefir fjórfaldast og þar yfir. En þó er þetta gert. Og af hverju? Af því það þykir nauðsyn að tryggja mannslífin, fyrirbyggja slys á sjó Hjer er alveg um sömu nauðsyn að ræða. Sjúkrahúsin eiga að tryggja mannslífin.
Jeg finn ekki ástæðu til að fjölyrða meira um þetta. Jeg vona, að brtt. gangi greiðlega í gegnum deildina.