23.04.1921
Neðri deild: 50. fundur, 33. löggjafarþing.
Sjá dálk 1193 í B-deild Alþingistíðinda. (1208)
41. mál, fjárlög 1922
Sveinn Ólafsson:
Það er fátt eitt, sem jeg vil segja að þessu sinni, því að mjer er ekkert um það gefið, að umr. standi langt fram á nótt. Eitt atriði hefir hjer valdið einkennilegum misskilningi, og það er um meðferð styrks til búnaðarfjelaganna. Af hálfu nefndarinnar og hæstv. atvrh. (P. J.) hefir því verið haldið fram, að honum eigi aðeins að verja í sameiginlegar fjelagsþarfir, svo sem til verkfærakaupa. En hvað á að gera við styrkinn, ef svo stendur á, að á honum þarf ekki að halda? Er tilætlun þessara manna, að fjelagið setjist þá að sumbli og gæði sjer á styrknum? Það má kalla það til fjelagsþarfa. Jeg verð að halda því fram, að það sje of kínverskt að setja fjelögunum ákveðin skilyrði um meðferð styrksins. Þau ættu sjálf að geta best um það dæmt, hvernig þarf að nota hann, svo að sem mestum notum verði.
Um þetta vil jeg ekki fjölyrða meira, heldur snúa mjer að 31. lið 16. gr. Mjer hefir láðst að leita upplýsinga hjá hæstv. stjórn um fjárveitinguna á þessum lið, en það ætti ekki að vera úrhættis nú.
Hún er til sendimanns á Spáni, og verð jeg að segja, að mjög er óviðfeldið að samþykkja þann lið, fyr en vitað er, hvað sá maður hefir afrekað. Upphæðin er 20 þús. kr., en ef ekkert fæst í aðra hönd, annað en sú fullnæging hjegómagirni einstakra manna, að íslenskur sendimaður sje á Spáni, tel jeg því fje ekki vel varið. Jeg vildi vekja athygli á þessu, áður en menn samþykkja það til fullnustu. Jeg óska að fá að vita, hvað þessi maður gerir, ef hann gerir nokkuð á annað borð. Mjer er sama, þó svarið komi ekki fyr en við 3. umr.
Þá er brtt. mín á þskj. 359, sem frsm. nefndarinnar (B. J.) mælti í móti og tók hart á. Hann bar einkum fyrir sig tvær ástæður. Fyrst þá, að styrkurinn til Sig. Ólafssonar væri veittur fyrir hagleik og hugvitsemi, og gætu því hreppstjórar þeir, er jeg vil veita viðurkenningu jafnt honum, eigi komið til greina, af því að þeir væru ekki hagleiksmenn.
Þetta er vandræðavörn hjá háttv. þm. (B. J.), og allir sjá, að verðleikar fleiri en hagleikur eiga viðurkenningu skilda.
Öll framkoma háttv. þm. (B. J.) mælir á móti þessari kenningu hans. Gamlir hreppstjórar hafa fengið styrk í viðurkenningarskyni 1919 og oftar, og hefir háttv. þm. (B. J.), svo fremi jeg man, ætíð stutt það. Hann hefir mælt með styrk til gamallar lækningakonu og hvers kyns bitlingum, sem nöfnum tjáir að nefna. Mjer kom því mjög á óvart, að háttv. þm. (B. J.) skyldi snúast gegn till. minni, og ekki er mjer það grunlaust, að háttv. þm. (B. J.) níðist á mönnum þessum í hefndarskyni við mig. Þessi grunur minn staðfestist, er jeg sá að honum sárnaði, er jeg mintist á bitlingabruðl hans. En þótt hægt sje að telja fram dæmi þess í alla nótt, vil jeg aðeins drepa á eitt. Maður einn þótti mjög leikinn í því að finna og vinna tóugreni. Hann sótti um 2500 kr. styrk til þingsins í viðurkenningarskyni, og fjekk hann fyrir atbeina háttv. þm. (B. J.). En svo var mál með vexti, að maður þessi átti þefvísan rakka, sem grenin fann, og átti því seppi styrkinn í raun og veru, því að styrkurinn var, nánast skoðað, viðurkenning á þefvísi hans.
Hv. þm. (B. J.) hefir hælt sjer af því, að hafa aldrei viljað veita öðrum styrk en þeim, sem verðugir væru, og vænti jeg nú till. frá honum um áð veita seppa ríflegan styrk, það sem eftir er æfinnar.
Önnur mótbára háttv. þm. (B. J.) var sú, að ef till. mín yrði samþ., mundi á eftir koma heill her hreppstjóra, sem allir vildu fá viðurkenningarstyrk. Þessa varasemi notar hann ekki að jafnaði, enda á hún hjer síst við, því ef veita á styrki til einstakra manna á annað borð, þá standa þeir óneitanlega næst, sem unnið hafa alla æfi kauplaust eða kauplítið í þarfir þjóðarinnar. Jeg tel að minsta kosti nær sanni að veita þessum mönnum styrk en óreyndum námsmönnum eða spjátrungum, sem ekkert hafa til nytja unnið, en þeir eiga helst upp á pallborðið hjá háttv. þm. (B. J.). Annars er ekki neina eðlilegt, að okkur beri hjer margt á milli, þegar um landssjóðsstyrki ræðir. Jeg hefi sett og set metnað minn í það að þiggja ekkert af því opinbera, heldur vinna fyrir mjer með höndum mínum og vera einskis þurfamaður. En háttv. þm. Dala. (B. J.) hefir sett metnað sinn í það að þigga sem oftast og þiggja sem mest. Til þess hefir hann setið á þingi, og það hefir verið starf hans í öll þessi ár.
Jeg hefi nú ef til vill gefið háttv. þm. (B. J.) tækifæri til þess að skrafa dálítið sjer til skemtunar og öðrum til leiðinda. En svo marga þreytandi langloku hefi jeg hlustað á hjá honum, að ekki tel jeg eftir mjer að hlusta á eina í viðbót, og vona jeg, að hæstv. forseti leyfi honum að leysa frá skjóðunni.