21.02.1921
Neðri deild: 5. fundur, 33. löggjafarþing.
Sjá dálk 1414 í B-deild Alþingistíðinda. (1332)
7. mál, tekjuskattur og eignarskattur
Fjármálaráðherra (M. G.):
Frv. það, sem hjer liggur fyrir, gerir ráð fyrir mjög miklum breytingum á tekjuskatts- og eignarskattslöggjöf vorri, og miða þessar breytingar einkum að því þrennu, að skattur þessi komi sem rjettlátast niður, að skattur sje greiddur af öllum tekjum og eignum og að skatturinn verði miklu öflugri liður í skattakerfi voru en hingað til hefir verið. Meðal allra menningarþjóða er tekjuskatturinn og eignarskatturinn nú einn aðalskatturinn, en hjá oss hefir, að minsta kosti fram að árinu 1918, borið tiltölulega lítið á honum. En þetta má eigi svo til ganga. Vjer verðum í þessu efni að feta í fótspor annara þjóða enda er það viðurkent af flestum, að þessi skattur sje einhver sanngjarnasti skattur, að öllu samantöldu, sem hægt er að finna. En til þess að skattur þessi verði verulega sanngjarn, verður hann að taka mjög miklum breytingum hjer á landi frá því, sem nú er. Það er engum efa bundið, að eins og nú er, er ekki goldinn skattur af nærri öllum tekjum eða eignum, sem skattskylt er að lögum, og veldur þar um tvent, bæði lítið eftirlit skattanefnda, en einkum það, að engi skylda er til að gefa skýrslu um tekjur sínar. Mjer er það ljóst, að það verður töluvert erfitt að koma framtali til tekjuskatts og innheimtu hans í verulega gott horf, en mjer er það jafnljóst, að vjer megum ekki hopa fyrir þeim erfiðleikum. Jeg veit vel, að fullkominn sigur í þessu efni kemur ekki strax, og jeg veit það, að þetta er mjög undir skattanefndunum komið. En jeg vil mega treysta því, að þær reynist starfi sínu vaxnar, að minsta kosti þegar fram í sækir. Það er og auðsætt, að stjórnarráðið getur gert mikið í þessu efni með skýrum og nákvæmum reglum og hentugum eyðublöðum, samfara nákvæmu eftirliti.
Einn höfuðgallinn á fyrirkomulagi voru hingað til hefir í þessu efni verið, hversu löngu eftir á skatturinn hefir verið innheimtur. Þannig er t. d. sá skattur, sem greiðast á nú í ár, innheimtur af tekjum ársins 1919, og er auðsætt að þetta fyrirkomulag er af ýmsum ástæðum óheppilegt. Frv. gerir því ráð fyrir breytingu á þessu, og verði sú breyting samþykt og frv. öðlist lagagildi frá 1. janúar 1922, fellur árið 1920 undan skatti, og er það að því leyti heppilegt fyrir ríkissjóðinn, að það ár mundi ekki gefa mikinn skatt.
Frv. gerir ráð fyrir tekjuskatti af öllum tekjum, og eignarskatti af öllum eignum, og vona jeg, að hið háa Alþingi geti fallist á þessa stefnu, því að hún er í mínum augum ein af meginstoðum frv. Þetta er mikil breyting frá því, sem nú er, enda standa ýmsar aðrar breytingar, svo sem brottfall lausafjárskattsins, í sambandi við hana.
Jeg þykist vita, að háttv. deildarmenn muni hafa kynt sjer frv., og hirði jeg því eigi að fara nákvæmlega út í það, enda á það ekki við við þessa umræðu, og væntanlega verður tækifæri til að tala meira um frv. síðar.
Í frv. hefir verið lögð mikil vinna, og ef brtt. koma, sem ekki er að efa, verður að gæta þess nákvæmlega, að þær geri ekki rugling eða valdi efa síðar, ef frv. verður að lögum. En þótt jeg telji frv. nokkurnveginn undirbúið, er það þó engan veginn meining mín, að það standi eigi til bóta, og tek jeg auðvitað fegins hendi öllum brtt., sem miða í þá átt. Auk þess er margt í frv., sem er mjög mikið álitamál, t. d. það atriðið, sem í raun og veru dregur mest, sem sje skatthæðin. Get jeg búist við, að ýmsum þyki hún há, og of til vill eigi gott samræmi í henni, en í þessu sambandi vil jeg mega minna háttv. deild á tekjuþörfina, og einnig á ákvæði 52. gr. frv., um að hækka megi eða lækka skattinn með fjárlagaákvæði 1 ár í senn, og er það ákvæði algert nýmæli í skattalöggjöf vorri.
Jeg hefi áætlað skatt eftir þessu frv. 1 milj. kr. á ári, og vona jeg, að það sje ekki of hátt, en vitaskuld fer slíkt mjög eftir árferði. En þessi áætlun er miðuð við tæplega meðalárferði og tillit tekið til, að nokkur mistök kunni að verða á framkvæmd laganna fyrst í stað, í góðu árferði og þegar gott lag er komið á framkvæmdina, geri jeg mjer von um miklu meiri tekjuskatt.
Að lokinni þessari umræðu leyfi jeg mjer að óska, að frv. verði vísað til fjárhagsnefndar, og bið jeg hana að ráðgast við mig um stærri breytingar, sem henni kynni að þykja ástæða til að gera, áður en hún fullræður þær.