01.05.1923
Neðri deild: 54. fundur, 35. löggjafarþing.
Sjá dálk 1381 í B-deild Alþingistíðinda. (1144)
139. mál, fjáraukalög 1923
Jón Auðunn Jónsson:
Hv. frsm. fjvn. (MP) gat þess, að fjvn. hefði ekki getað fallist á brtt. mína á þskj. 484,IV, en jeg veit ekki enn, hvort háttv. fjvn. hefir þá líka viljað fella burtu fjárstyrkinn til Breiðafjarðarbátsins Svans; ef svo er ekki, þá er þetta sýnilega sprottið af ókunnugleika nefndarinnar, þar sem engin ástæða er til að gera upp á milli þessara fyrirtækja. Það var svo ástatt árið 1919, að samgöngur allar voru í hinu mesta ólagi og urðu fyrir miklum truflunum af ýmsum orsökum. Þá varð það, að bátur sá, sem um langt skeið hafði verið í póst- og mannflutningum um Ísafjarðardjúp og var gamall orðinn og ljelegur, strandaði. Voru þá tveir kostir fyrir hendi. annaðhvort að kaupa nýjan bát. eða póst- og fólksflutningar fjellu niður, því menn þar vestra voru ófúsir til að lána eða leigja báta sína til póst ferða. Hv. þm. N.-Ísf. (SSt) er á þeirri skoðun, að þessi kaup, sem gerð voru, hafi eigi verið heppileg, og skal ekki um það deilt. hvort svo hafi verið, en hitt er víst, að umsögn hans um verðmæti bátsins, sem keyptur var, er talsvert villandi. Báturinn var nýr og traustur vel og var áreiðanlega 75 þús. kr. virði eða meira, en hitt getur vel verið, að það hefði mátt komast af með minni farkost. Þó er það til afsökunar í þessu máli, að það var gert ráð fyrir, og eigi að ástæðulausu þá, að strandferðirnar yrðu áfram ófullnægjandi, eins og áður, og báturinn keyptur með það fyrir augum að halda uppi ferðum milli Ísafjarðar og Húnaflóa, sem hann og gerði í fyrstu. Þegar raknaði aftur úr þeim vandræðum, sem verið höfðu á um strandferðirnar, hætti báturinn þeim ferðum.
Jeg hygg, að Ísafjarðarkaupstaður, sýslan og nokkrir hreppar hafi lagt fram um 18 þús. kr., og um 20 þús. kr. hafi komið inn frá einstökum mönnum, svo alt hlutafjeð hefir verið nær 40 þús. kr. Flóabátar vorir bera sig lítt í rekstri, og sjerstaklega á það við um þennan bát, sem verður að halda uppi póstferðum um alt Ísafjarðardjúp og norður á Strandir, til þess að halda styrknum, sem veittur hefir verið mest sem póstflutningastyrkur. En skipið er vandað og gott, en hlutfallslega nokkuð dýrt, og því hefir útgerðin ekki borið sig. Það eru því miklar líkur til þess, að alt hlutafjeð sje þegar tapað, og auk þess hefir útgerðin safnað skuldum. Sýslan og bærinn eru í ábyrgð fyrir 50 þús. kr. láni gegn 1. veðrjetti í bátnum, en þar fyrir utan hefir stjórn útgerðarfjelagsins gengið í persónulega ábyrgð fyrir um 25 þús. kr. Eru hjer því sömu ástæður og eigi minni styrks þörf en til Breiðafjarðarbátsins Svans.
Þá mætti máske, með allri virðingu fyrir háttv. þingdeildarmönnum, minna á, að ekkert er lagt til vega í þessari stóru sýslu og vel mjólkandi kú ríkissjóðs.
Jeg á aðra brtt. á þskj. 484, sem er VIII. liðurinn. Jeg var á móti þeim 7500 kr. styrk til utanfara, sem stjórnin bað um, en með þessa tvo styrki stendur alveg sjerstaklega á.
Allir vita, hversu nauðsynlegt Vífilsstaðahælið er, og læknirinn þar er, að áliti háskólaprófessora hjer, góður læknir í þessari grein, sem stendur jafnfætis stjettarbræðrum sínum við slíkar stofnanir erlendis. Nú hefir honum verið boðið á fund með berklalæknum, sem haldinn verður í Noregi í sumar, og mun hann þar geta átt kost á að sjá og heyra margt það, sem síðar gæti orðið Vífilsstaðahælinu, til góðs.
Um styrkinn til sagnfræðings er svo ástatt, að þeir dr. Páll Eggert Ólason og dr. Jón Þorkelsson hafa verið með í fundarboðun sagnfræðingafundar í Svíþjóð, og er því sárleiðinlegt, að annarhvor þeirra mæti ekki, enda myndum við síst hafa vansæmd af, hvor þeirra sem mætti fyrir landsins hönd á slíkum fundi.
Út af tillögu háttv. fjvn. um, að styrkurinn til húsmæðrafræðslu verði nú borgaður ungmennafjelögunum, þá hefi jeg ekkert við það að athuga, ef húsmæðraskóli Ísafjarðarkaupstaðar getur ekki tekið til starfa á næsta hausti. Árið 1919 var hús það, sem skólinn hafðist við í, selt, og enginn kostur að fá leigt húsnæði annarsstaðar. Húsnæðisleysið hefir valdið því, að enn hefir ekki verið unt að taka kenslu upp aftur. En það er álit margra að það verði þó hægt að sigrast á þeim örðugleikum bráðlega. En yrði nú svo, að kvenfjelagið Ósk á Ísafirði hefði vissu fyrir því, að skólinn geti tekið til starfa á næstkomandi hausti, þá finst mjer ekki rjett, að styrkurinn yrði tekinn og borgaður öðrum.