10.03.1923
Neðri deild: 17. fundur, 35. löggjafarþing.
Sjá dálk 259 í B-deild Alþingistíðinda. (305)
29. mál, ritsíma og talsímakerfi
Eiríkur Einarsson:
Jeg skal lofa hæstv. forseta því að blanda ekki inn í þessa umræðu óskyldari málum en gert hefir verið oft og tíðum síðustu dagana, og það í ómerkari málum.
Jeg vil aðeins fara örfáum orðum um ræðu hæstv. atvrh. (KIJ). Mjer fanst það liggja í orðum hans, að jeg kendi honum um þann rekspöl, sem mál þetta væri komið á. (AtvrJ. KIJ: Jeg skildi háttv. þm. þannig). Jeg hefi aðeins spurst fyrir um, hverjum væri að kenna og vítt aðferðina, og var þar að tala um málefnið en ekki mennina.
Ekki er það leiðin upp úr skuldadíkinu að halda gjaldaliðum, sem eiga að vera í fjárlögum, utan þeirra, en greiða þó; það sjer hæstv. atvrh. og hver maður. Vegirnir til betri fjárhags eru ýmsir, þar á meðal auðvitað sparnaður. sannur spámaður, en ekki yfirvarpssparnaður, og hjálpin út úr ógöngum er fólgin í fleiru en sparnaðinum; hún er einnig fólgin í nytsömu starfi. Því má síst spara, er um nytsamar framkvæmdir, verklegar framkvæmdir ræðir; það er sama og að leggja árar í bát þegar brimar.
Því er það tvent, er um símalagningarnar ræðir, sem jeg legg áhersluna á, í fyrsta lagi, að ákveðið sje af fjárveitingavaldinu, hvað lagt sje til þeirra í hvert skifti, og varast að klípa það mjög við neglur sjer í sparnaðarskyni, sem yrði að miklu leyti sparnaður á verkkaupi landsmanna sjálfra til nytsemdarverka, og í öðru lagi, að samviskusamleg skipun eigi sjer stað um það, í hverri röð nýjar símalínur leggjast. Okkur Árnesingum er það tilfinnanlegt, að þessi þáttur málsins hefir raskast, og sjest það meðal annars í því, að byrjunarlína um uppsveitir sýslunnar, er landssímastjóri var áður búinn að játa aðkallandi, finst nú ekki í meðmælalínum stjórnarinnar.
Hæstv. atvinnumálaráðherra sagði, að til væru sjerstök símalög og væri stjórninni þar heimilað að leggja nýjar símalínur, ef þess þyrfti við. Þar til vil jeg svara því, að til eru og sjerstök fjárlög, sem sett eru frá ári til árs, og í þeim á að veita fje til þessara hluta sem annara, sem eru á ríkisvegum, og jeg vil halda fast við þau og íhlutun fjárveitingavaldsins um allar slíkar framkvæmdir. Jeg skal ekki orðlengja þetta, en þó geta þess um Þorlákshafnarsímann, er jeg tel mjög þarfan, að hann var þegar kominn í símalögin, og var því ekki meiri náðargáfa en annað, sem gert hefir verið hið síðsta í símaframkvæmdum. Jeg held því fram, að ný símalína um upphjeruð Árnessýslu sje alveg eins nauðsynleg og miklu fremur en margar aðrar, sem lagðar hafa verið og leggja á: það vil jeg ítreka.
Þá spyr og hæstv. atvrh., hvort fjárframlög þau, er Árnesingar eiga að greiða til símalagningar, ef til kemur, sjeu fyrir hendi. Árnesingar mundu hafa einhver ráð til þeirra hluta, og víst er um það, að þörfin á síma um hinar fjölmennu og víðlendu sveitir í sýslunni ofanverðri, nærri heilu læknishjeraði, er svo hraklega er látið sitja á hakanum, hvetur menn til allra þeirra framlaga á móti, er sanngjörn geta talist og þeir geta staðið straum af og greitt getur fyrir framgangi málsins. Myndi hjeraðsbúum t. d. þykja sjálfsagt mál að flytja sjálfir staurana til línustaðar, og má hæstv. ráðherra vita það, að Árnesingar eru ekki svo verri öðrum mönnum, að eigi megi treysta þeim til að inna þær kvaðir af höndum, er þeim eru áskildar og byggjast mest á vinnuframlögum þeim, sem þeir eru sjálfir fúsir til.
Annars vil jeg taka það fram, að eigi verklegar framkvæmdir, sem eru nauðsynlegar í sjálfu sjer, svo sem símalagning, að standa og falla með því, hvort hlutaðeigandi hjeraðsbændur eru fjáðir eða ekki; eigi Árnesingar nú að gjalda þess, að ilt árferði, kaup-„skrúfa“, vegagerðaríþyngingar o. fl. hefir eytt efnum þeirra á síðustu árum, þá er það alveg ný „pólitík“, hefnipólitík, sem jeg skil ekki, hvernig hæstv. landbúnaðarráðherra, framsóknarráðherra, fer að beita sjer fyrir, svo að honum sæmi.