23.04.1924
Efri deild: 53. fundur, 36. löggjafarþing.
Sjá dálk 816 í B-deild Alþingistíðinda. (240)
1. mál, fjárlög 1925
Fjármálaráðherra (JÞ):
Jeg get sem við 2. umr. þessa máls látið í ljós ánægju mína yfir brtt. hv. fjvn., sem mjer virðist gæta mjög hófs um útgjaldatill. sínar. Að því er snertir aðaltill., um hækkun á stimpilgjaldinu úr 300 þús. kr. upp í 600 þús. kr., þá verð jeg að segja, að það er ekki hægt fyrirfram að ráða í, hversu mikið verðhækkunartollurinn muni gefa af sjer. Það kemur áður en lýkur í ljós, að það mun draga úr vilja manna til innflutnings, að vörurnar sjeu þannig tollaðar, enda hafa margir látið það í ljós við mig, að þeir mundu ekki hafa útvegað sjer vörur, ef þeir hefðu fyrirfram vitað um tollinn. Sýnir það ljóslega, að hann muni draga úr innflutningsvilja manna. Hvernig þetta muni verða árið 1925, er ómögulegt að segja neitt um. Jeg fyrir mitt leyti tel þetta gjald mjög óvissan tekjustofn. Verði tekjurnar af honum litlar, þá er það vitanlega af því, að tollurinn hefir dregið úr innflutningnum, og var þetta einmitt annar tilgangurinn með þessum tolli. Jeg álít ekki rjett að áætla verðhækkunartollinn hærri en 200 þús. kr., en hefi þó ekki á móti því, að hann verði settur 300 þús. kr. Jeg mun verða að fara fram á það, að innflutningurinn verði ekki að öðru leyti svo heftur, að tekjuáætlun fjárlaganna fái ekki staðist, því stjórnin hlýtur að líta svo á, að það sje skoðun þingsins, að hún verði að sjá um það, að áætlanir fjárlaga standist, að svo miklu leyti sem það er á stjórnarinnar valdi. Tvær af till. hv. fjvn., brtt. 2. við 14. gr. og brtt. 1. við 15. gr., fara fram á það að setja í fjárlögin lögmælta launaupphæð með lægri tölu en þeim, sem koma út samkvæmt gildandi lögum. Skal jeg geta þess, að við meðferð fjárlagafrv. í hv. Nd. var slíkum till. vísað frá með forsetaúrskurði. Þó að jeg geti þessa hjer, þá skal jeg taka það fram, að jeg álít ekki, að þetta hafi verið rjett, og jeg minnist ekki á þetta í því skyni að beina því að hæstv. forseta þessarar hv. deildar, að fara eins að. Geri jeg ráð fyrir, að till. fái að komast til atkvæða.
Þá vildi jeg minnast á brtt. mína um, að dýrtíðaruppbótin verði hækkuð um 168 þús. kr., í stað þess að hv. nefnd hefir áætlað hana 100 þús. kr. Það er svo um útgjaldaliði fjárlaganna, að jeg álít sjálfsagt að hafa vaðið fyrir neðan sig og áætla þá ríflega, þegar ekki felst í því hvöt til neinnar eyðslu. Hinsvegar er það varhugavert að áætla liðina háa, þegar það getur freistað til eyðslu. Dýrtíðaruppbótin 1925 er lögmælt og verður borguð út, hvort sem hún verður hærri eða lægri en till. Því er rjett að tiltaka svo háa upphæð, að hún verði nægileg. Ef miða á dýrtíðaruppbótina við vöruverð í byrjun aprílmánaðar, þá þarf 168 þús. kr. í viðbót. Meðan það er ekki vefengt, þá verður að setja liðinn með fullri upphæð. Og eins og sakir standa er ekki hægt að benda á neinar líkur fyrir því, að dýrtíðin lækki á næstu tímum. Hitt álít jeg algerlega óleyfilegt, að setja áætlunarupphæðina niður einungis vegna þess, að það sje hugsanlegt, að reyndin sýni lægri útkomu í október en nú. Sú aðferð er gagnstæð því að hafa vaðið fyrir neðan sig. Það væri jafnvel forsvaranlegt að áætla upphæðina hærri en nú er gert, því að þó að útgjöldin yrðu lægri en áætlunin, þá kæmi það ekki að sök, þar eð vitanlega yrði ekki greitt meira en útgjöldin nema. Jeg hefi því borið fram þessa brtt. til þess að gefa hv. deild tækifæri til að ákveða þennan lið eftir rjettum reglum.
Þá vildi jeg skýra hv. deild frá því, að jeg hefi rjett í þessu sent til prentunar viðaukatill. við 22. gr. frv., er fer fram á það, að stjórninni verði veitt heimild til að selja 3 húseignir, sem landið á. Er það gamla símastöðin á Akureyri og 2 hús í Reykjavík, nr. 3 við Bröttugötu og nr. 10 við Aðalstræti. Á Akureyri hefir verið keypt nýtt hús fyrir síma- og póststöð, og er því ekki þörf á gamla húsinu. Að því er snertir húsin í Reykjavík, þá skal jeg geta þess, að ef ríkissjóður á að eiga þau áfram, þá mun það kosta allmikið fje að halda þeim við. Mun því hentast að selja þau nú. Það má vera, að stjórnin hafi heimild til að selja þessi hús án þess að sjerstakt lagaboð komi til, en okkur hefir þó þótt rjettast að fara þessa leið.
Um till. hv. þingmanna mun jeg geyma mjer að tala, þangað til flutningsmenn hafa gert grein fyrir þeim.