15.04.1924
Neðri deild: 51. fundur, 36. löggjafarþing.
Sjá dálk 861 í C-deild Alþingistíðinda. (2400)
68. mál, aðflutningsbann á ýmsum vörum
Atvinnumálaráðherra (MG):
Jeg skal þegar í stað taka fram, að mjer eru geðfeldust þau úrslit þessa máls, að samþykt verði hin rökstudda dagskrá, sem háttv. þm. N.-Ísf. (JAJ) hefir mælt fyrir, og að jeg tel þá lausn málsins heppilegasta, þegar á alt er litið.
Eins og hv. deildarmenn munu minnast, lýsti jeg og hæstv. fjrh. (JÞ) því yfir hjer í deildinni, er verðtollsfrv. var á ferðinni, að innflutningshöftum mundi verða beitt eftir því sem samrýmanlegt væri hag ríkissjóðs, og vitaskuld er hugur minn í þessu óbreyttur, og get jeg því endurtekið þessa yfirlýsingu nú. Hitt virðist mjer aftur á móti auðsætt, að lengra er ekki fært að fara, því að það er ein af fyrstu skyldum þings og stjórnar að sjá um, að nú sje ekki lengur haldið áfram á hinni hálu og stórhættulegu tekjuhallabraut. Innflutningshöftin vil jeg reyna, af því að jeg tel þau geta orðið til þess að rjetta gengi hinnar ísl. kr. með því að draga úr erlendum kaupum. En mjer er það einnig ljóst, að einn þátturinn í viðreisn gengisins er einnig það, að hagur ríkissjóðs rjetti svo við, að vjer getum farið að afborga skuldir hans. Þessu má ekki gleyma. Það má ekki gleyma því, að til þess að bæta gengið er ekki til neitt allsherjarmeðal, enginn kínalífselixír eða voltakross nje annað kynjalyf. Til þess að laga það, þarf að hugsa um báða þessa þætti, þar dugar ekki að halda í annan og sleppa hinum. Og þetta hefir þingið ennfremur viðurkent hingað til. Það hefir viðurkent það með samþykt verðtollslaganna og með samþykt tollaukalaganna, að það verður að taka fult tillit til ríkissjóðsins.
Nú er það svo, að enginn getur sagt um, hve mikil áhrif verðtollurinn kann að hafa á innflutninginn, en fyrst um sinn virðist mjer enginn efi á að hann valdi töluvert minni innflutningi, og dreg jeg það meðal annars af því, að margir, sem vörur hafa pantað, hafa komið til mín og óskað vottorðs um, að þetta eða hitt væri bannað að flytja hingað, til þess að geta notað það sem ástæðu til þess að losna við pantanir, því að þeir treystust ekki að flytja inn vegna tollsins, af ótta fyrir að þeir geti ekki selt, því að verslun mun yfirleitt vera dauf, nema að því er lífsnauðsynjar snertir.
Ef vjer nú setjum lög eins og hjer er farið fram á, er það því auðsætt, að vel getur svo farið, að ríkissjóður verði fyrir mjög tilfinnanlegri tekjurýmun í tollum, tekjurýrnun, sem hann má alls ekki við. Hitt er sjáanlega miklu rjettara, að láta stjórnina hafa þetta mál með höndum, svo að auðvelt sje að aka seglum eftir vindi, þannig, að hægt sje að gæta hags ríkissjóðs og draga úr innflutningi eins og hann leyfir.
Auk þessa hefir þetta fyrirkomulag annan kost, og hann er sá, að með þessu fyrirkomulagi, sem jeg nú hefi gert ráð fyrir og hin rökstudda dagskrá sömuleiðis, er hægt með framhalds- og viðbótarreglugerðum að bæta upp og lagfæra þá galla, sem kunna að vera á um höftin. Því er sem sje svo varið, að hversu vel, sem vandað kann að vera til frumsmíðar í þessu, leiðir reynslan í ljós, að einhverju er gleymt, sem taka mátti fyrir innflutning á, og eitthvað tekið með, sem ekki er alveg hægt án að vera. Til þess að bæta úr þessu, er reglugerðarleiðin mjög hentug, en lög óhentug. Jeg játa það, að með þessu er meira vald fengið stjórninni heldur en ef alt þetta er ákveðið í lögum, og þetta er ef til vill eitt nægilegt í augum þeirra, sem ekki treysta stjórninni til neins góðs. En þeir hinir sömu ættu að athuga það, ef þeir á annað borð vilja þessu máli vel, og þannig dettur mjer ekki í hug að efast um að sje hjá ýmsum andstæðingum stjórnarinnar, að mál þetta verði ekki svo rígbundið í lagaskorðum, að það hvorttveggja í senn nái ekki tilgangi sínum og verði svo óvinsælt, að sterk andúðaralda rísi gegn því þegar í byrjun, en svo mundi þetta verða, ef ekkert er hægt að slaka á klónni, þar sem reynslan sýnir þörf á því.
Jeg hefi hugsað mjer framkvæmd þessa máls þannig, að ekki væri, nema þá að litlu leyti, heftar aðrar vörur en þær, sem hinn nýi verðtollur nær til, en aftur á móti svo mikið af þeim sem hagur ríkissjóðs leyfir. Sumar þessara vörutegunda hugsa jeg mjer alveg bannaðar, en sumar leyfðar með undanþágum, og er það bæði vegna ríkissjóðs og vegna þess, að um margar vörutegundir er það svo, að þær eru nauðsynjavörur að vissu marki, en ekki þörf á svo miklu sem inn er flutt. Sem dæmi get jeg nefnt egg og smjörlíki. Egg eru nauðsynleg handa sjúklingum, og brauðgerðarhús þurfa tegundir af smjörlíki, sem ekki er framleitt nægilegt af hjer á landi.
Um það frv., sem hjer liggur fyrir, er þess að geta, að það fer að mínu áliti í sumu of skamt en í sumu of langt. Jeg sje t. d. ekki hvaða vit er í því að leyfa ótakmarkaðan innflutning á regnkápum, en banna t. d. alveg tilbúinn fatnað. Mjer er ekki ljóst, hvort prjónavörur falla undir frv., eða hvort leyfilegt er að flytja þær inn. Heklaðar vörur, kniplingar og þesskonar geta varla talist til vefnaðarvöru.
Ennfremur sje jeg ekki ástæðu til að nema staðar við niðursoðið kjöt og fisk. Ætti það að vera hið sama, þó öðruvísi sje með farið. En hvernig er það með appelsínur og hnetur? Má neita um innflutning á þeim? Um kaffibætinn þarf ekki að ræða, þar sem fram er komin brtt. um hann. Jeg man ekki, hvort hv. frsm. minnihl. talaði um hana. Af kaffibætinum er greiddur hár tollur, og yrði það því mjög tilfinnanlegt fyrir ríkissjóð, ef innflutningur á honum yrði bannaður. Þó að nú sje hjer ein verksmiðja, er framleiðir þessa vörutegund, þá efast jeg um, að hún geti fullnægt eftirspurninni, og að öðru leyti finst mjer þetta óþarflega mikil vernd fyrir hana, að láta hana vera eina um hituna, þar sem hún borgar engan toll, en ríkissjóður fær 60 aura af hverju kg. af erlendum kaffibæti.
Það getur verið nauðsynlegt að veita undanþágu með maltextrakt, vegna þess, að sjúklingum er oft ráðlagt að neyta þess sjer til heilsubótar. Þá er liðurinn, sem talar um reiðtygi, töskur og þesskonar varning úr skinni. Það álít jeg megi banna alveg. Um liðinn undir „1“ verð jeg að segja það, að þar væri hægt að ganga töluvert lengra. Það er vissulega engu síður ástæða til að banna gólfáburð og baðlyf, heldur en skósvertu. Allar þessar vörutegundir eru framleiddar hjer á landi. Ýmislegt fleira hefi jeg rekist á, t. d. legsteinar, jeg sje ekki neina ástæðu til að flytja þá inn í landið, því það má hæglega búa til fallega legsteina hjer á landi, og ættum við að geta látið okkar ástvini liggja undir íslensku grjóti ekki síður en útlendu.
Svona mætti alllengi telja. Það er mikið yfirleguverk að finna allar vörutegundir, sem hægt er að banna eða takmarka innflutning á, en verður alls ekki ákveðið í fljótu bragði. Einmitt þessvegna er það svo hættulegt að lögbinda þetta.
Jeg skil það vel, að þeir, sem ekki treysta þeim loforðum, sem jeg hefi gefið um þetta efni, haldi að muni verða eftir gefið í hvert skifti, sem farið verður fram á undanþágu, haldi að verði sama sem ekkert gagn að innflutningshöftunum.
Jeg viðurkenni það, að það verði erfiðara að framkvæma innflutningshöft á þann hátt, sem jeg hefi lýst, en af því að jeg er jafnviss um, að það verður besta úrlausn málsins, vil jeg taka á mig byrðina, sem fylgir því, þó hún sje ekki sem þægilegust.