03.04.1925
Neðri deild: 50. fundur, 37. löggjafarþing.
Sjá dálk 2577 í B-deild Alþingistíðinda. (1647)
74. mál, slysatryggingar
Frsm. (Jón Baldvinsson):
Jeg veit ekki, hvort rjett er að lengja umr. um þetta milli mín og hv. 1. þm. S.-M. (SvÓ). Það er tæplega við því að búast, að við verðum á eitt sáttir um það.
Hv. þm. Borgf. (PO) játaði, að þetta væri aðeins byrjun og að með þessu væri lagður grundvöllurinn að slysatryggingu í stórum stíl. Nú sem stendur er engin tryggingarstarfsemi innlend til, nema slysatrygging sjómanna. Við verðum því að þreifa okkur áfram og reyna að búa til sem breiðastan grundvöll, og búa þannig sem best í hendur komandi stjórnar.
Hv. þm. amaðist einnig við brtt. allshn. við 21. gr., um að bæta megi við nýjum flokkum tryggingarskyldra manna, og megi þar með bæta inn ýmsri smástarfsemi. Það er alveg rjett. En hv. þm. gleymir því, að í þessu felst ekkert annað en það, hvort breyttir atvinnuhættir skapi ekki nýja þörf trygginga og stefnir í þá átt, sem allir vilja, að koma á sem almennustum tryggingum.
Þá vjek hv. þm. að iðgjöldunum og vísaði til ummæla minna. Hann hafði það eftir mjer, að þau mundu verða hærri, ef heilir flokkar væru undanskildir. Jeg hygg, að jeg hafi ekki sagt þetta. En hitt er sýnt, að ef mikið er felt undan og flokkarnir mannfáir, sem undir trygginguna falla, þá verða iðgjöldin hærri.
Við skulum hugsa okkur t. d. uppskipun á ýmsum höfnum. Þar er slysahætta mjög misjöfn. Ef aðeins er trygt á þeim höfnum, þar sem hættan er mikil, verða iðgjöldin auðvitað há. En hjer í Reykjavík, þar sem góð höfn er og góð verkstjórn, er slysahætta auðvitað minni; þar yrðu iðgjöld lág, ef í þessu efni væri miðað við Reykjavík eina, og því má ekki einskorða starfsemi tryggingarsjóðsins, hvorki við þá staði, sem hættan er minst, nje hina, sem hættan er mest, því að það hlýtur að hafa mjög óheppileg áhrif á starfsemi slysatryggingarsjóðsins.
Um brtt. þær, er sjömenningarnir flytja við frv., er það að segja. að verði þær samþyktar, þá falla margir undan tryggingu í Reykjavík, og máske úti um land.
En ef svo margir og stórir flokkar eru undan feldir, þá gengur afarmikið frá af því fje, sem sjóðurinn annars fengi, því að þess fleiri sem trygðir eru í sama atvinnuflokki, þess lægri verða iðgjöldin, en sjóðurinn þó sterkari.
Það mætti ef til vill segja, að það miði í sömu áttina, sem farið er fram á í brtt. okkar við 21. gr., og það, sem kemur fram í 5. brtt. hv. 1. þm. S.-M. (SvÓ) og hv. þm. Borgf. (PO), en það er að fella smáfeldari starfsemi undan tryggingarskyldunni. En jeg er ekki í neinum vafa um það, að það er heppilegra, sem farið er fram á í brtt. allshn., að fela stjórn sjóðsins og landsstjórninni að ákveða, hvað undan megi fella, heldur en að gera það með óákveðnu orðalagi í lögunum sjálfum.
Jeg skal láta ósvarað ummælum háttv. þm. Borgf. um það. hvort jeg fylgi þessu máli af heilum hug eða ekki. Hygg jeg. að þau ummæli falli um sjálf sig. Og það mun sýna sig, hvor okkar er einlægari í þessu máli. Og fyrst hann fór að blanda sjúkratryggingarfrumvarpi stjórnarinnar inn í þessar umr., þá get jeg vel sagt hv. þm. Borgf., hvað jeg aðallega fann því til foráttu; það var það, að berklavarnakostnaðinum átti að ljetta af ríkissjóði, og leggja hann sem nefskatt á landsmenn. En víðast mun það viðurkent, að slíkur kostnaður á að greiðast af fje ríkissjóðs, en ekki sem nefskattur. Og að fátækir menn fá styrk frá því opinbera vegna berklaveikinnar, stafar af því, að varnir gegn þessum sjúkdómi eru fremur gerðar fyrir þá, sem heilbrigðir eru, en hina, sem veikina hafa. Og þess vegna á slíkur kostnaður ekki að heyra undir sjúkratryggingar.
Þá vildi hann halda því fram, að styrkur veittur samkv. sjúkratryggingarfrumvarpi stjórnarinnar væri ætlaður þeim, sem miður væru færir. En menn áttu engan veginn eftir frv. skilyrðislausan rjett til þess að fá styrk úr sjóðnum. Styrknum átti að jafna niður eftir mati fáækrastjórnar. Það var því engin trygging fyrir því, að hinir fátækustu fengju hann.
Háttv. 1. þm. S.-M. (SvÓ) söng sama söng og áður. Hann er andvígur tryggingunum; vill helst vísa málinu frá til hæstv. stjórnar til athugunar.
Jeg ætla samt að hlaupa yfir þau óviðurkvæmilegu orð, sem hann viðhafði um verkamenn og hugsunarhátt þeirra. Kvað hann frv. vera spegilmynd af því reiptogi, sem hjer væri milli verkamanna og atvinnurekenda. Þetta dæmi var illa valið hjá hv. þm. Mjer virðist það bera vott um hið gagnstæða, því atvinnurekendur og verkamenn hafa einmitt komið sjer vel saman í þessu máli. Ennfremur að frv. væri brot á þeirri hugsun, að hver ætti að hjálpa sjer sjálfur. Jeg get ekki sjeð, að svo sje, og þá hafa líka allar menningarþjóðir brotið þá hugsun allalvarlega; því þær fylgja einmitt þeirri reglu um greiðslu iðgjalda í slysatryggingum, sem hjer er stungið upp á. Og þar, sem atvinnurekendur ráða lögum og lofum, eins og t. d. hjer, þá er það alment álitið, að atvinnurekstrinum beri skylda til þess að greiða kostnaðinn við slysatryggingar.
Þá vil jeg að lokum leiðrjetta misskilning hv. þm. (SvÓ) að því er snertir brtt. okkar við 21. gr. Hann hefir ekki athugað það nógu vel, að þó þessir tveir fulltrúar, sem hann nefndi, eigi að hafa hönd í bagga með framkvæmd laganna, þá er það þó stjórn Slysatryggingarinnar, sem úrskurðarvaldið hefir. Það er rangt, að það sjeu þessir tveir fulltrúar, sem ráðin eiga að hafa. (SvÓ: Jeg sagði aldrei þetta, sem hv. þm. talar um). Nei, hann sagði það ekki. En hann sagði, að einn fulltrúi atvinnurekenda og einn fulltrúi frá „svokölluðu Alþýðusambandi Íslands“ ættu að fjalla um þetta. Og hann sagði þetta í þeim tón, að það var eins og hv. þm. væri að reyna að þurka af sjer, að hann hefði nokkurn tíma staðið nærri þeim flokki, sem kendur er við Alþýðusamband Íslands.
Jeg vil benda á. að þótt skoðanirnar sjeu dálítið skiftar um þetta frv., þá þykist jeg þó mega fullyrða, að þeir sjeu miklu fleiri, sem eru ánægðir með frv., heldur en hinir, sem óánægðir eru. Og allsherjarnefnd hefir tekið flestar athugasemdir til greina og borið fram breytingartillögur, sem flestir ættu að geta sameinast um; en þær brtt. eru á þskj. 214. Og verði frv., sem jeg vona, þannig afgreitt frá þinginu, þá er málinu komið á þann rekspöl, að ekki ætli að þurfa að líða langur tími, þar til almennar slysatryggingar eru komnar á hjer á landi. Og með þessu frv. er einmitt lagður grundvöllurinn. Jeg legg það því til, að hv. deild samþykki frv. með þeim breytingum einum, er allsherjarnefnd hefir lagt til, og þeim tillögum á þskj. 226, er hún hefir tjáð sig samþykka.