22.04.1925
Neðri deild: 62. fundur, 37. löggjafarþing.
Sjá dálk 2997 í B-deild Alþingistíðinda. (1874)
50. mál, tollalög
Fjármálaráðherra (JÞ):
Aðeins örfá orð út af því, sem háttv. frsm. minni hl. (KlJ) sagði. Hann hjelt, að landsverslunin gerði betri innkaup en kaupmenn og studdi þessa staðhæfing með því einu, að svo segði hún sjálf. Jeg verð að segja, að jeg dreg þetta alveg í efa. Jeg ætla ekki að fara neitt út í þetta og ekki draga það meira inn í umr., en aðeins benda á það eitt, að þar sem landsverslunin hagar svo kaupum sínum, að hún áskilur sjer 6 mánaða gjaldfrest, sem mun alveg einstakt, þá er ekki nema eðlilegt, að hún fái óhagstæðari innkaup en kaupmenn.
Þá talaði hv. frsm. minni hl. um að tilkostnaðurinn næmi 41% af rekstrargróðanum og að hann ætti gjarnan að lækka. Það þýðir nú ekki að tala um það. Öllum hefir komið saman um það, sem talað hafa, að setja ekki neitt út á rekstur verslunarinnar, og það með rjettu. Jeg hefi enga von um, að hægt sje að lækka þennan rekstrarkostnað. Hann virðist vera orðinn fastur og muni lítið breytast. Hann var 75 þús. kr. fyrsta árið, en tvö hin síðari hefir hann verið 90 þús. kr., ef útsvarsgreiðslunni er haldið utan við. Og hann lækkar varla úr þessu. Sannleikurinn er sá, að þessi leið til tekjuöflunar krefst þess, að kostað sje óvenjulega miklu til. Hv. frsm. minni hl. sagði, að það væri eðlilegt, að vonirnar hefðu brugðist um þessa verslun 1922 og 1923. Það er nú altaf svo, að slíkt verður eðlilegt, þegar menn skilja orsakirnar. En þessi vonbrigði út af tolltekjum og verslunartekjum á tóbaki eru alveg einstök, af því að menn hafa aldrei vanist slíku áður.
Jeg get getið þess, að tekjurnar í 2. gr. fjárlaganna fyrir 1922 voru áætlaðar 6740000 kr., en urðu 7893000 kr. í þessu eru innifalin vonbrigðin, sem jeg nefndi, eða þau, að tekjurnar af tóbaki og áfengi reyndust 311 þús. kr. minni en þær voru áætlaðar, þótt hinar tekjurnar stæðust yfirleitt vel á ætlun. En tóbaksinnflutningurinn varð minni þegar landsverslunin kom. Svipað er að segja um 1923. Tekjurnar reyndust þá yfirleitt meiri en áætlað var í fjárlögunum, nema tekjurnar af tóbakinu. Þær fóru niður fyrir áætlunarupphæðina, þrátt fyrir það, að áætlunin var færð niður, af því að menn sáu, hvað ætlaði að vera 1922.
Viðvíkjandi framkominni brtt. um að láta lögin ganga í gildi ári síðar en hv. meiri hl. nefndarinnar ætlast til, vil jeg segja þetta eitt: Þegar því er hvað eftir annað slegið fram, og nú síðast af hv. frsm. minni hl., að jeg og aðrir, sem styðjum þetta frv., sjeum að kasta svo og svo miklu burt af vissum tekjum ríkissjóðsins, en við neitum því, að við skerðum nokkuð tekjur hans, þá ætti engum að koma það á óvart, þótt við kysum, að það kæmi sem fyrst í ljós, hverjir hafa rjett fyrir sjer. Jeg vil því halda fast við, að rjett sje að láta breytinguna verða um næstu áramót. Sýnir svo árið 1926, hverjir hafa á rjettara að standa. Þótt jeg undir öðrum kringumstæðum hefði ef til vill getað unnið það til samkomulags að fresta niðurlagning verslunarinnar um 1 ár, þá sje jeg nú ekki, að rjett sje að lofa hv. flm. og öðrum að halda enn áfram í 2 ár að
kasta fram þeirri staðhæfing í eyru þjóðarinnar, að við, sem frv. fylgjum, sjeum að fleygja vissum tekjum ríkissjóðs, án þess að reynslan fái að skera úr um, hvort svo er. Jeg mun þess vegna greiða atkv. á móti brtt., og það í fullu trausti þess, að afkoma ársins 1926 hvað snertir tekjur af tóbaki undir hinu nýja fyrirkomulagi ósanni fullkomlega þessar staðhæfingar hv. minni hl.