14.03.1925
Efri deild: 30. fundur, 37. löggjafarþing.
Sjá dálk 546 í D-deild Alþingistíðinda. (3457)
85. mál, orðabókarstarfsemi Jóhannesar L.L. Jóhannssonar og Þórbergs Þórðarsonar
Sigurður Eggerz:
Mjer virðist mjög eðlilegt, þó að hv. 5. landsk. (JJ) vilji láta rannsaka og athuga undirbúning þann, sem þegar hefir verið hafinn undir hina vísindalegu íslensku orðabók. En jeg verð að taka það fram, þar sem jeg á sæti í nefnd þeirri, sem gert er ráð fyrir, að tillögunni verði vísað til, að jeg treysti mjer ekki til að rannsaka málið, eins og gert er ráð fyrir. Til þess að fella dóm um slíkt starf þarf áreiðanlega sjerfræðing.
Hinsvegar finst mjer eðlilegt og sjálfsagt, að hið opinbera fylgist vel með, hvernig starfsmenn þess vinna fyrir því fje, sem þeim er fengið í hendur. Tel jeg því, að besta úrlausn þessa máls nú væri sú, að tillögunni væri vísað til stjórnarinnar. En hún ljeti aftur þar til hæfa menn, t. d. kennarana í íslenskum fræðum við heimspekisdeild háskólans, rannsaka málið ítarlega, og legði svo skýrslur um rannsókn þeirra fyrir næsta þing. Með þessu verður að vísu dálítill dráttur á, að ítarleg rannsókn fari fram. En jeg tel, að aðalhugsun tillögunnar verði best náð með því að fara þessa leið. Og sje jeg ekki annað en flm. megi vel við hana una.
Jeg býst og við, að þeir, sem hlut eiga að máli, þurfi ekkert að kvíða slíkri rannsókn, því jeg veit ekki betur en sjera Jóhannes hafi unnið vel og samviskusamlega að þessu undirbúningsstarfi undir hina vísindalegu orðabók.
Jeg get vel fallist á það með hæstv. forsrh. (JM), að ekki geti komið til mála annað en láta sjera Jóhannes halda áfram við þetta starf, þar sem hann varð að segja af sjer embætti til þess að geta tekið það að sjer. En hann er nú orðinn maður gamall, og því óhugsandi, að hann fari í embætti aftur. Enda hefir flm. tillögunnar ekki farið fram á, að hann verði látinn hætta starfinu.
Að því er snertir Þórberg Þórðarson, þykir mjer leitt, að stjórnin skuli hafa kipt burt af fjárlögunum styrknum til hans. Jeg held, að það hafi ekki verið rjett, því að maðurinn hefir sýnt mikinn áhuga í að safna orðum úr alþýðumáli. Hann hefir haft aðstoðarmenn úti um allar sveitir til þess að safna orðum. Hefir hann svo sett þetta í kerfi. Að þessu hlýtur að verða mikið gagn, því að hann hefir náð ýmsum orðum, sem annars hefðu glatast.
Jeg skal játa, að jeg hefi veitt manni þessum litla eftirtekt. En nú nýlega hefir hann skrifað bók, sem heitir: „Brjef til Láru“. Þó jeg sje vitanlega ekki samdóma honum um ýmislegt, sem er í bókinni, sýnir hún eigi að síður, að maðurinn er hreinn andans afburðamaður. Hann minnir mig á suma stóra rithöfunda frakkneska. Jeg er því sannfærður um, að Þórbergur er einn af þeim mönnum þjóðarinnar, sem hvað mest má búast við af sem rithöfundi. — Og jeg legg enn áherslu á, að jeg dæmi hann hjer eingöngu sem listamann.
Þetta meðal annars styður að því, að jeg vil ekki kippa styrknum af þessum fátæka manni, sem á mjög örðugt uppdráttar. Jeg hefi tekið þetta fram hjer, af því að blöðin hafa svo vendilega þagað um þessa bók, að þau hafa vart getið hennar. En jeg trúi ekki, að lengi verði hægt að þegja, því að höfundurinn er alt of mikill andans maður til þess.
Að síðustu vil jeg gera það að tillögu minni, að máli þessu verði vísað til stjórnarinnar, og hún láti sjerfræðinga athuga það og leggi svo skýrslu um rannsóknina fyrir næsta þing.