11.05.1926
Efri deild: 72. fundur, 38. löggjafarþing.
Sjá dálk 1480 í B-deild Alþingistíðinda. (1051)
99. mál, vörutollur
Frsm. minni hl. (Jónas Jónsson):
Minni hluti fjhn., jeg og hv. 2. þm. S.-M. (IP), höfum ekki komið með nál., af því að það skiftir ekki miklu máli, hvort sagt er í einni línu, að við sjeum á móti frv., eða ekki. Frv. mun líka ná fram að ganga, þar sem stjórnarflokkurinn hefir tekið það upp á sína arma. Mjer skilst þetta frv. vera nokkurskonar afturganga af tekjuskattsuppgjöfinni í fyrra. Það fer ekki alveg eins langt, en kemur til hagsbóta sömu mönnum. Það hefir þótt ráðlegra að færa til uppgjöfina og lækka eingöngu þennan þunga skatt á vissri stjett, útgerðarmönnunum. Eftir frv. á þskj. 343 reiknar nefndin sjálf út, að þessi uppgjöf nemi rúmum 400 þúsund krónum, og er það mest alt ljettir á stórútgerðinni.
Það var auðheyrt á háttv. frsm. meiri hl., að hann og einhverjir aðrir í meiri hlutanum eru ekki ánægðir með, að Nd. hefir felt niður skatt á kornvöru, sem þó er mjög lítil upphæð. Atvinnurekendur hjer eru ekki komnir á sama stig og í Englandi fyrir 1850, þegar auðmenn þess, lands börðust fyrir afnámi korntollsins til þess að kaupgjald gæti lækkað. Hjer eru þeir, sem eiga þessi ágætu fyrirtæki, sem byggja á þeirri „órólegu þrá.“, þ. e. komast vilja undan sköttum sjálfir, en þegar talað er um að fella niður korntollinn, er það talið eftir, ekki síst af háttv. 1. þm. G.-K. (BK), sem ekki mun vera um það gefið að láta öreigana fá slíka lækkun. Hv. frsm. meiri hl. talaði um, að þetta væri gert til að ljetta byrðar framleiðslunnar. En hjer er verið að ljetta byrðar eins hluta framleiðenda. Það kemur óvart fram, bæði hjer og í Nd., að hjer er einn skugginn af gengishækkun hæstv. fjrh. Hann var potturinn og pannan í að hækka krónuna, og nú verður hann, sennilega nauðugur, að þola að gefin verði eftir fram undir ½ miljón króna vegna hans eigin aðgerða. Nú verður að fella burt suma stærstu tekjustofnana, þar sem útgerðarmenn þykjast ekki geta borgað. Það hefir sífelt kveðið við síðustu árin, að ekkert væri hægt að gera fyrir fjárhagsvandræðum. Nú hefir þingið hert á tollunum undanfarið, en svo kemur íhaldsstjórn og heimtar undanþágu fyrir vissa stjett manna. Vörutollurinn heldur áfram að öðru leyti og verðtollurinn líka. Maður sjer, að síldarspekúlantarnir eru hjer að verki, þegar svona hermenskulega er gengið fram.
Það hefir verið reiknað út af einum merkasta þm. í Nd., að þessi lækkun sje svo hverfandi fyrir allan þorra vjelbátaeigenda og þá, sem stunda smáútgerð, að hennar gæti þar sárlítið. Þetta hefir því litla þýðingu fyrir smáútgerðina, enda er það einungis gert fyrir stórútgerðina. Þar sem mikið af kolunum fer til útlendra skipa, er það líka gjöf til erlendra fyrirtækja. Þetta álít jeg að eigi að nægja til að undirstrika afstöðu okkar minnihlutamanna. Eins og þessari lækkun er fyrir komið, sjáum við ekkert rjettlæti í henni. Við teljum, að lækkun á sköttum sje æskileg, en hún á að koma jafnt niður á allar stjettir.