01.05.1926
Efri deild: 64. fundur, 38. löggjafarþing.
Sjá dálk 756 í B-deild Alþingistíðinda. (192)
1. mál, fjárlög 1927
Ingibjörg H. Bjarnason:
Jeg á 2 brtt. á þskj. 457 ásamt 2 hv. deildarmönnum. Sú fyrri, V. brtt., sem jeg flyt ásamt hv. 3. landsk. (JJ), er gamall kunningi og var flutt við 2. umr. þessa máls, en þá tekin aftur til 3. umr. Tókum við hana þá aftur af því, að við vildum leita okkur frekari upplýsinga um það, hvort styrkur þessi mundi koma að tilætluðum notum fyrir Skúla Guðjónsson lækni. Höfum við nú fengið þær, og flytjum því till. óhikað. Með því að fá þennan styrk verður honum (Sk. G.) unt að halda áfram og ljúka að einhverju leyti við rannsóknir þær, sem hann hefir haft með höndum síðastl. missiri. Það, að útbreiða þekkingu á hollum lifnaðarháttum og þýðingu þeirra fyrir heilbrigði og vellíðan þjóðarinnar, tel jeg eitthvert hið þýðingarmesta mál og allur þorri landsmanna þekkir því miður alt of lítið til þeirra mála. Jeg skal taka það fram hjer, eins, og jeg gerði við 2. umr. þessa máls, að það, sem Skúli Guðjónsson fer fram á fyrst og fremst, er það, að fá tækifæri til þess að, starfa hjer heima á báðum þeim sviðum, sem hann sjerstaklega hefir lagt stund á með sjernámi sínu, það eru hinar ýmsu greinir heilsufræðinnar og bætiefnarannsóknir.
Og því er brtt. okkar flm. orðuð svo, að hann eigi að kynna sjer lifnaðarháttu manna hjer á landi í sambandi við bætiefnarannsóknir sínar, en þær geta haft ómetanlega þýðingu fyrir land og lýð.
Jeg veit, að margir hvetja Skúla Guðjónsson lækni til þess að koma heim, setjast hjer að og fá sjer læknishjerað eða ryðja sjer braut með því að „praktisera“ t. d. hjer í borginni eins og svo margir læknar aðrir. Jeg efast ekki um, að þessi leið sje honum opin. En jeg skal vekja athygli hv. deildar á því, að þá getur hann ekki unnið að því, sem hann hefir varið dýrmætum tíma og miklu fje til að búa sig undir. Vona jeg því, að hv. þdm. hugsi sig um áður en þeir fella þessa till.
Þá sný jeg mjer að hinni brtt., sem við flytjum hv. 1. þm. Eyf. (EÁ) og jeg undir XXXVII. lið, um styrk til Guðmundar Jónssonar frá Mosdal, til þess að halda uppi kenslu og námsskeiðum í trjeskurði og öðrum heimilisiðnaði. Ástæðan til þess, að við berum þessa till. fram. er sú, að aftan við liðinn í 16. gr. 21, þar sem veittur er styrkur til Sambands íslenskra heimilisiðnaðarfjelaga, hefir á 2 undanförnum þingum verið hnýtt þeirri aths. að veita hluta af styrknum á nafn. Í Nd. var Guðmundur Jónsson settur inn í staðinn fyrir ungfrú Ástu Sighvatsdóttur, sem ekki hefir notað styrkinn. Það er nú síður en svo, að jeg álíti Guðmund Jónsson styrksins ómaklegan, en jeg vildi aðeins benda á það, hve fráleitt það er að úthluta á nafn 1/5 rúml. af því litla fje, sem veitt er Sambandi íslenskra heimilisiðnaðarfjelaga. Þar er um tvo jafnrjettháa aðilja að ræða. Heimilisiðnaðarfjelag Norðurlands og Heimilisiðnaðarfjelag Íslands, sem myndað hafa með sjer Samband íslenskra heimilisiðnaðarfjelaga. Er stjórn þess skipuð 5 fulltrúum, 2 fyrir Heimilisiðnaðarfjelag Norðurlands, búsettum á Akureyri, og 3 fyrir Heimilisiðnaðarfjelag Íslands, búsettum í Reykjavík. Er því fje, sem veitt er sambandinu, skift til helminga milli þessara tveggja aðilja, sem svo aftur styrkja ýms smærri heimilisiðnaðarfjelög víðsvegar á landinu.
Við, sem erum í stjórn Sambands ísl. heimilisiðnaðarfjelaga og eigum að úthluta styrk þeim, sem um nokkur undanfarin ár hefir verið veittur í fjárlögum í þessu skyni, vitum hve erfitt það er að láta hann koma að tilætluðum notum, hvað þá heldur ef búið er að ráðstafa rúmum 5. parti hans. Þó skal jeg kannast við það að Alþingi hefir sýnt það nokkur undanfarin ár með fjárveitingu til Sambands ísl. heimilisiðnaðarfjelaga, að það viðurkennir þýðingu heimilisiðnaðarins. En samt hefir styrkurinn jafnan verið skorinn svo við nögl, að næsta lítið hefir verið hægt að gera fyrir hann. Þetta vil jeg, að hv. deildarmenn athugi áður en úrskurður er feldur um þessa till. Og í sambandi við þetta vil jeg geta þess, að í ár var sótt um 10 þús. kr. styrk, en þeirri fjárbeiðni var synjað; styrkurinn var ekki hækkaður. Svarið var því: nei, þið getið fengið þá upphæð, sem þið hafið haft, og ekki meira. Svo var á ný veitt á nafn í hv. Nd., eins og til að segja: Þið þ. e. Samband ísl. heimilisiðnaðarfjelaga, hafið ekki vit eða ráðdeild til þess að útbýta styrknum eins og hagkvæmast er. Jeg hefi reynt að stuðla að því í fjvn., að aths. þessi fjelli burt. Það var ekki af því, að jeg áliti, að Guðmundi Jónssyni bæri ekki rjettur til styrks, og að ekki væri rjett og sjálfsagt að veita honum einhverja viðurkenningu fyrir það, sem hann hefir gert; síður en svo. Hann er, eins og allir hv. þdm. vita, mjög vel að sjer í iðn sinni; nam hana hjá Stefáni Eiríkssyni og fór að loknu námi, með styrk frá Heimilisiðnaðarfjelagi Íslands, til Noregs. Kom síðan heim aftur eftir nokkurn tíma til Íslands og settist að á Ísafirði við lítil laun, og mun það fátítt, að menn, sem hafa svo lítil laun fyrir starf sitt sem hann, búi við þau til langframa, nema þá fyrir það, að þeir hafa fest trygð við starf sitt. Vona jeg því, að till. á þskj. 457, um 1000 kr. styrk til þessa manns, verði samþykt.
Jeg er viss um, að ef Guðmundur Jónsson fær þennan styrk, þá starfar hann ekki aðeins á Ísafirði, heldur fer um alt land og heldur námaskeið. Hann hefir sýnt það, að hann hefir haft sjerstakt lag á því að laða unglinga. þá að sjer, sem hann hefir haft til kenslu, og tekist að leiða athygli þeirra að störfum, sem verið hafa við þeirra hæfi. Fyrir það á hann mikla viðurkenningu skilda. Vona jeg því, að hv. þdm. ljái þessari styrkbeiðni fylgi sitt.