27.02.1926
Neðri deild: 16. fundur, 38. löggjafarþing.
Sjá dálk 369 í C-deild Alþingistíðinda. (2113)
23. mál, fátækralög
Frsm. minni hl. (Jón Baldvinsson):
Þegar jeg bar fram frv. þetta hjer í hv. deild, var mjer fyrst að detta í hug, að varla þyrfti að láta það ganga til nefndar, af því að það væri svo ofur einfalt og óbrotið og sjálfsagt. En jeg gerði það þó, til allrar ólukku, því að fjórir nefndarmenn úr allshn. hafa nú lagst á móti þessu sjálfsagða frv. og vilja fella það með rökst. dagskrá.
Það hafa undanfarin ár hvað eftir annað komið fram áskoranir um það, að breyta fátækralögunum. Jeg var að blaða í þingtíðindunum í morgun, en jeg gafst alveg upp við að vitna í þau, því að þá hefði jeg orðið að vitna í hver einustu þingtíðindi að minsta kosti alt frá 1905. Á síðustu árum hafa þráfaldlega komið fram áskoranir til stjórnarinnar í þingsályktunartillögu-formi um að breyta fátækralögunum. Og ávalt hefir þessi breyting, sem hjer er um að ræða, verið með. En þrátt fyrir allar þessar ályktanir og till., sem hafa verið gerðar, þá hefir það altaf dregist úr hömlu að hreyfa við þeim, af einhverjum óskiljanlegum ástæðum. Skyldi það vera af því, að sá maður, sem lengst hefir verið í stjórninni, hæstv. forsrh. (JM), og er höfundur fátækralaganna, sje tregur til að breyta þessum gömlu handaverkum sínum, álíti þau svo fullkomin og góð. Jeg býst við, að þarna sje ástæðan. Jeg hefi heyrt þetta á honum, þótt hann reyndar játi, að einstöku breytingar hafi fullkominn rjett á sjer.
Hv. þm. hafa á undanförnum árum látið það ótvírætt í ljós, að þessi breyting, sem jeg kem nú fram með í tillöguformi, ætti fram að ganga. þegar jeg á undanförnum þingum hefi borið fram till. í þessa átt, þá hafa menn tekið þessa breytingu út úr til þess að lofa hana, en sagst ekki geta verið með till. í heild, vegna annara skaðlegra breytinga, er fylgdu. Þess vegna vildi jeg nú nota mjer þetta góða umtal hv. þm. undanfarið, til þess að gefa þeim tækifæri til að samþykkja þessa breytingu út af fyrir sig.
En hvað skeður? Jeg vil auðvitað vona, að hv. deild fallist ekki á álit meiri hl. allshn., en það skeður þó það, að í fimm manna nefnd eru fjórir móti þessari breytingu. Hverjar eru ástæðurnar? Ástæðurnar eru nákvæmlega þær sömu, sem færðar hafa verið ár eftir ár gegn breytingum á fátækralögunum. Það á að bíða eitt ár enn, því að stjórnin á að athuga málið, Mér skilst, að hv. meiri hl. allshn. mæli með breytingu þessari, en vill bara ekki fá hana fram í ár. Þetta er ávalt sama sagan, þeir vilja draga þetta á langinn. Hv. frsm. meiri hl. (PÞ) sagði þetta vera einfalt mál og óbrotið. því meiri ástæða er til þess að samþykkja það nú. Það virðist sem það væri meiri hætta að samþykkja það, ef það væri flókið, þá þyrfti breytingin kannske meiri tíma. En þó stjórnin yrði nú svo röggsöm að leggja fyrir þingið lagabálk til breytinga á fátækralögunum, við skyldum sjá, hvort ekki yrði einhver fyrirstaða á að samþykkja breytingar, ef þær yrðu til bóta. Ef þessi breyting verður feld nú, þá fer jeg að verða svo illgjarn að halda, að það hafi ekki verið meining hv. þm. sem á undanfarandi þingum hafa talað fagurlega, að vera með þessu, heldur hafi það aðeins verið fyrirsláttur. Þetta mál hefir oft verið rætt á kosningafundum, og jeg hefi aldrei heyrt neinn segjast vera á móti því, heldur talið það bæði eðlilegt og sjálfsagt. Því á þá að vera að spyrna á móti því nú og láta það bíða? Menn vita hvort sem er, að það hlýtur að líða langur tími áður en gagngerð endurskoðun getur farið fram.
Þetta er kannske ekki stórmál, og sumir segja, að breytingin fari of skamt. En þetta er mannrjettindamál, og ef það er rjettlátt, því á þá ekki að leyfa því að ná fram að ganga? Ef menn vilja ganga lengra í breytingum á fátækralögunum, þá skal ekki standa á mjer, en jeg þorði ekki að setja markið hærra að þessu sinni. En þessa breytingu tók jeg út úr vegna þess, að jeg þóttist þess fullviss, að hún mundi fljúga í gegnum þingið. Og jeg trúi því ekki fyr en jeg tek á, að þessi hv. deild fresti þessari breytingu lengur, eða samþykki dagskrá háttv. meiri hl. allshn.