05.05.1926
Neðri deild: 70. fundur, 38. löggjafarþing.
Sjá dálk 232 í D-deild Alþingistíðinda. (2948)
86. mál, rýmkun landhelginnar
Ólafur Thors:
Hv. flm. (PO) skoraði á mig að láta í ljós skoðun mína á þessu máli, og er mjer ánægja að verða við þeirri áskorun.
Mjer þótti gæta nokkurs misskilnings hjá hv. flm. (PO) um botnvörpuveiðarnar; en þar sem það er ekki aðalkjarni málsins, ætla jeg að leiða það hjá mjer að sinni.
Mjer er það ljóst, að það er mjög mörgum annmörkum bundið að uppfylla ósk hv. flm. (PO), þó ekki þá ósk, að slík áskorun verði samþykt hjer, sem hann fer fram á, heldur þá ósk, sem liggur til grundvallar fyrir sjálfri tillögunni, að fá samning við Breta um rýmkun landhelginnar.
Eins og hv. flm. (PO) gat um, hafa verið gerðar allmiklar tilraunir til þess. Eins og hv. 1. þm. S.-M. (SvÓ) hefi jeg kynt mjer nokkuð málaleitanir af hendi dönsku utanríkisstjórnarinnar í tilefni af þessari ósk Íslendinga, en jeg hefi hvergi sjeð hilla undir, að Stóra-Bretland áliti sínum hagsmunum stefnt í voða með veiðum í Faxaflóa. En þó að enn hafi ekki tekist fyrir Íslendinga að opna augu Breta hjer, er þó engin ástæða til þess að láta hugfallast, því að það er nú svo, að hjer er ekki sjerstaklega um að ræða hagsmuni þeirra, sem fiska á grunnmiðum, heldur engu síður þeirra, sem fiska á djúpmiðum. Og jeg lít svo á, að það sje kjarni málsins að sanna Bretum þetta. Jeg álít, að þetta sjeu sannindi, en jeg hefi ekki gögn til að sanna öðrum það. Á djúpmiðum eru áraskifti að aflafeng, og afli síðustu ára sannar ekki, að aflafengur sje að minka.
Hitt veit jeg líka, að reynslan hefir sýnt, að þó að aflaskortur hafi verið á grunnmiðum, þá hafa á eftir komið öðruvísi ár, svo að þótt grunnmið í raun og veru sjeu að eyðast, tel jeg skort á almennri sönnun. En mín sannfæring er sú, að ef áfram heldur eins og nú stendur, muni einnig djúpmiðin eyðast eða spillast. Fyrir mjer er höfuðkjarni málsins sá, að sanna Bretum, að þetta sje rjett, og jeg hefi hugsað mjer, að það væri heppileg leið, að íslensku togaraútgerðarmennirnir tækju málið í sínar hendur, og jeg ætla mjer að þingi loknu að snúa mjer til Bjarna Sæmundssonar, sem er okkar eini sjerfræðingur á þessu sviði, og biðja hann um að leggja mjer í hendur gögn fyrir því, að hætta sje á ferðum, ef firðir og flóar eru ekki friðaðir. Að þeim gögnum fengnum ætla jeg, að íslenskir útgerðarmenn samþyktu að beita sjer fyrir þessu, og sneru sjer síðan til hinna erlendu stjettarbræðra sinna og sýndu þeim fram á, að hjer sje um sameiginlega hagsmuni að ræða. Ef það tekst, eru líkindi til, að ekki sjeu vandkvæði á að fá hlutaðeigandi stjórnarvöld til að gera samning. Jeg tel ekki líklegt, að við getum farið lagaleiðina og án samþykkis Breta ákveðið, að landhelgin skuli rýmkuð. Það er ekki heldur fær leið að segja upp samningnum frá 1901, og alt byggist því á, að samkomulag fáist við Breta. Jeg skal taka það fram, að jeg tel engan veginn líklegt, að þessi leið, sem jeg talaði um, sje auðfarin, en jeg tel þó sjálfsagt að reyna hana, og jeg vil staðfesta hjer þau orð mín við hv. flm (PO), að jeg er fús til að vinna að þessu eftir bestu getu.