04.04.1927
Neðri deild: 46. fundur, 39. löggjafarþing.
Sjá dálk 953 í B-deild Alþingistíðinda. (1073)
21. mál, fjárlög 1928
Hákon Kristófersson:
Það var fjarri mjer, að jeg vildi móðga hv. þm. Dal. (JG) með því, sem jeg sagði viðvíkjandi brtt. XXXII. á þskj. 284, síðast þegar þetta mál var hjer til umræðu. Jeg leit svo á, að þótt þetta væri í sjálfu sjer ekki verulega há upphæð, þá gæti þó verið varasamt fordæmisins vegna að veita hana. Það má í hverri sveit landsins finna menn, sem eru lagnir við meðferð veikra skepna, svo það getur verið vafi á því, hvort ástæða sje til þess að veita þessum manni styrk fremur öðrum. Hv. þm. sagði, að það mundi stafa af ókunnugleika mínum, að jeg væri á móti þessu; jeg mundi sjaldan hafa komið á þær slóðir, sem þessi heiðursmaður dvaldist. En þetta er ekki rjett. Jeg er mjög kunnugur austanvert í Barðastrandarsýslu; má segja, að jeg þekki þar hvert heimili og því nær hvern mann. Jeg heyrði þess hvergi getið, að þessi maður hafi fengist sjerstaklega við dýralækningar, en hann mun hafa fengist eitthvað við geldingu graðhesta og tekist það mjög vel. Annars er margt vel um mann þennan að segja og kunnur er hann að því að vera laginn til hvers þess, er hann leggur hönd á, og persónulega er mjer vel við hann; hann hefir ekki sýnt mjer nema gott eitt, svo hv. þm. Dal. má ekki taka það illa upp fyrir mjer eða halda, að það sje af andúð eða vantrausti gegn þessum heiðursmanni, að jeg legst á móti styrkveitingu þessari. Það er einungis fordæmisins vegna, eins og jeg tók fram áðan. Það sýnir líka mikla sjálfsafneitun hjá hv. þm. Str. (TrÞ), að vera á móti þessu, því að hann hefði átt að hafa sjerstaka hvöt til þess að vera því fylgjandi. Hv. þm. Dal. sagði, að góð meðmæli fylgdu frá dýralækninum í Stykkishólmi. Já, það vantar nú sjaldnast meðmæli þegar svona styrkir eru á ferðinni, og legg jeg ekki hið minsta upp úr því. Því eins og jeg hefi áður bent til, eru menn nálega í hverjum hreppi, sem öðrum fremur eru hæfir til að fara með veikar skepnur og finna ráð við ýmsum kvillum í þeim.
Það var nú ekki sjerstaklega þessi brtt. eða ummæli hv. þm. Dal. henni viðvíkjandi, sem kom mjer til að standa upp að þessu sinni, heldur ummæli þau, sem sami hv. þm. vjek að mjer í sambandi við Staðarfellsskólann. Hann sagði, að jeg hefði reynt að toga hann til míns kjördæmis. Þetta er alrangt, enda gat hv. þm. ekki fært rök að því á einn eða neinn hátt. Það var vitanlegt, að jeg var á móti Staðarfellsskólanum eingöngu á þeim grundvelli, að hann ætti að rekast með því fje, er Herdís sáluga Benediktsen gaf á sínum tíma. Jeg hefi aldrei mótmælt því, að skólinn yrði reistur, en jeg hefi mótmælt því sem algerlega heimildarlausu, að slá nefndu fje saman við skólann á Staðarfelli. Ef hið háa Alþingi skyldi sjá svo illa sóma sinn og gera það, þá virðir það að vettugi síðustu ráðstafanir þessarar heiðurskonu. Hv. þm. Dal. sagðist vona, að jeg færi ekki að leggjast á móti hagsmunum míns eigin kjördæmis. Þetta er nú vel meint hjá honum, og þakka jeg honum fyrir gott hugarfar í minn garð, en jeg þykist ekki vinna á móti hagsmunum míns kjördæmis, þótt jeg sje andstæður þessari aukningu til húsmæðraskólans á Staðarfelli. Ef kvennaskóli verður settur á stofn fyrir fje frú Herdísar, þá á hann vitanlega ekki að vera á Staðarfelli. Jeg vil slá því föstu, að hagræðis vegna og allrar aðstöðu á sá skóli að standa vestar en suður í Dalasýslu.
Þá mintist hv. frsm. fjvn. (TrÞ) á brtt. mína Xll. á þskj. 284 og sagði, að það vantaði öll skjöl viðkomandi þessu. En jeg hefi tekið þessa brtt. aftur, vegna þess að mjer skildist, að fjvn. vildi leita ráða hjá biskupi.
Þá sagði hv. frsm. fjvn. einnig viðvíkjandi brtt. minni XXXVll. á þskj. 284, um leið og hann bar mjer þau boð frá nefndinni, að hún legðist á móti henni, að þar væru sömuleiðis engin gögn fyrir hendi, en gat þess um leið, líklega þó í skopi, að ekki væri ósennilegt, að ræða mín gæti snúið fjvn. Jeg hefi nú ekki þekt það fyrri hjer, að það þyrfti skjallegar sannanir fyrir hverju máli, sem hjer er fram borið. En auk þess er það ekki rjett, að hjer hafi ekki verið skjöl fyrir hendi, því að í þessu tilfelli skildi jeg eftir brjef þessu máli viðvíkjandi hjá hv. fjvn., að vísu á síðustu stundu, það skal jeg játa. Hv. frsm. fjvn. gat þess í sambandi við aðra till., að þegar litið væri til þessarar till. þm. Barðstrendinga, þá mætti segja, að fje viðlagasjóðs væri á annan hátt betur varið en til lánveitinga, sem efasamt væri um, hvort nokkurntíma yrðu endurgreiddar. Ójá, þetta má nú kannske til sanns vegar færa. En jeg hafði bent á, að þessi hreppur, sem hjer er um að ræða, hafði orðið fyrir óhöppum, sem stafaði af afleiðingum stríðsins, og hefir Alþingi þá oft hlaupið undir bagga með hreppum, þegar slíkum ófyrirsjáanlegum óhöppum er um að kenna, en ekki því, að af lítilli forsjá eða heimsku hafi verið ráðist í einhver glannafyrirtæki. En því er ekki hjer um að kenna. Jeg man ekki betur en þessi hv. þm. (TrÞ) væri ekki mikið á móti því í fyrra, að hreppi í hans eigin kjördæmi væri gefið upp viðlagasjóðslán. Jeg segi þetta ekki þessum hv. þm. til ámælis; þetta lýsir umhyggju hans og dugnaði fyrir sitt kjördæmi. En framkoma hv. þm. Í lánveitingaeftirgjöfum í fyrra sýnir það best, hvað þessi hv. þm. er laginn á það að gera verslun við aðra, þannig að mestur hagnaðurinn lendi hjá honum sjálfum, en minna hjá þeim, sem hann verslar við. En nú finst honum það alveg ósæmilegt að styrkja hrepps- eða sýslufjelag, nema fyrirfram sje full vissa fyrir því, að lánið fáist endurgreitt. Það er nú sýnt af undirtektum hv. fjvn. að því er þetta snertir, að jeg þarf ekki að vera henni þakklátur, og það er í sjálfu sjer altaf gott að þurfa ekki að standa í þakkarskuld við aðra. En það er einkennilegt, að þeir hinir sömu menn, sem leggjast á móti þessu, skuli geta mælt með að verja mörgum þúsundum til stórfyrirtækis eins og þess að koma á stofn húsmæðrakenslu á Laugum. En það kann nú að vera af því, að sá skóli er í þeim landshluta, sem meiri hl. hv. fjvn. finnur sjer skyldara að styðja en þau hjeruð, þar sem andstæðingarnir eiga heima. En þá held jeg nú, að rjettdæmið fari að hallast, ef pólitísk aðstaða á að verða þess valdandi, að rjettmætar kröfur úr andstæðingahjeruðunum verða niður slegnar. En hvað sem þessu líður, þá er það alveg óframbærileg ástæða hjá hv. fjvn. að leggjast á móti þessu vegna þess, að engin skjöl liggi fyrir viðkomandi þessu, svo fremi sem nefndin vill ekki stíga sporið fult og segja, að jeg skýri ósatt frá um það. Og það er undarlegt, að nefndin skuli ekki geta fylgt þessu fullkomna rjettlætis- og sanngirnismáli, þegar hún ber fram stórar fjárveitingar í ýmsum öðrum tilfellum og oft, að því er virðist, án knýjandi nauðsynjar.