06.05.1929
Neðri deild: 62. fundur, 41. löggjafarþing.
Sjá dálk 1709 í C-deild Alþingistíðinda. (3255)
117. mál, skipun barnakennara og laun
Frsm. meiri hl. (Ásgeir Ásgeirsson):
Eins og sjer á nál. meiri hl. fjhn., þá er mikill meiri hl. n. samþ. frv.
Fyrir frv. þessu liggja aðallega tvær ástæður. í fyrsta lagi hefir verið hörgull á farkennurum, og gengur stöðugt treglega að fá hæfa menn til að taka farkenslu að sjer. Önnur ástæðan er sú, að árlega berast kveinstafir frá þeim, er farkenslu stunda, yfir því, að þeir verði að láta af starfinu fyr en þeir annars vildu, vegna óviðunandi launakjara.
Eins og nú er ástatt, þá hafa farkennarar að launum 300 kr., og að auki hlunnindi og dýrtíðaruppbót, og vil jeg meta það alt 900 kr. árlega. Fastir kennarar hafa, að meðtaldri dýrtíðaruppbót, 1800–3000 kr., eða tvöföld til þreföld laun fyrir sama starf og sama starfstíma. — Í frv. eru laun farkennara hækkuð upp í 500 kr., og nema þau þá með hlunnindum og dýrtíðaruppbót 1200 kr. fyrir 6 mán. starf. Nái frv. fram að ganga, þá nema laun farkennara % af lægstu launum fastakennara, en % af hæstu launum þeirra.
Þó beðið verði með þessa hækkun til hinnar almennu endurskoðunar launalaganna, — sem enginn veit hvenær kemur, — þá má telja það víst, að hækkunin verði aldrei minni en hjer er til ætlast.
Í frv. er svo ákveðið, að öll viðbótin skuli greidd úr ríkissjóði. Ástæðan er sú, að sveitarsjóðir hafa hingað til greitt miklu meir til farkennara, á móts við ríkissjóð, en fastakennara. Hlutföllin hafa verið sveitunum margfalt óhagstæðari en kaupstöðum. Eftir frv. á ríkið að greiða farkennurum 350 kr. stofnlaun og 200 kr. dýrtíðaruppbót, eða samt. 550 kr., en sveitarsjóður 150 kr. laun og 500 kr. hlunnindi, að mínu mati, eða 650 kr. samtals. Ríkissjóður geldur því enn 150 kr. minna en sveitarsjóður. — En fastakennurum geldur ríkið 800 kr. laun og 640 kr. dýrtíðarburt. Vegna þess hvernig tímarnir breytast og aðstæðurnar, er alveg óhjákvæmilegt, að húsin sjeu látin fylgja jörðunum. Það er ekki svo að skilja, að hjer sje verið að lögleiða eitthvað nýtt, því að flestum leigujörðum hafa fylgt einhver jarðarhús hingað til, þótt að vísu ekki sje ákveðið í núgildandi lögum, hversu mikil þau skuli vera. Í frv. er að vísu mikið færð út skylda landsdrottins til þess að leggja til hús, en algert nýmæli er það ekki.
Jeg sje, að fundartíminn er á enda, og verð því að láta hjer staðar numið að sinni, en mun halda áfram, þegar málið kemur næst til umr.