26.04.1929
Neðri deild: 54. fundur, 41. löggjafarþing.
Sjá dálk 1569 í B-deild Alþingistíðinda. (769)
16. mál, fjárlög 1930
Magnús Guðmundsson:
Jeg er svo ólánssamur að eiga hjer brtt., sem jeg verð að minnast á, enda þótt fáir hlusti á mál mitt. Vegna lasleika gat jeg ekki verið við 2. umr. fjárl. og tók þá aftur brtt. mínar og varð því að koma fram með þær nú.
Það er þá fyrst LXX. brtt. á þskj. 408, 405 kr. til Sigurðar Kvarans hjeraðslæknis. Svo stendur á um þennan lækni, að hann var lengi aðstoðarlæknir á Akureyri, eða um 10–11 ára skeið, en sá starfi veitti honum ekki rjett til eftirlauna. Síðar varð hann svo hjeraðslæknir, en svo stutt, að sá tími veitti honum ekki rjett til meira en 595 kr. eftirlauna. Er því tilætlun þessarar brtt., að hann fái 1000 kr. eftirlaun alls. Svarar það mjög til þess, að hann fái eftirlaun fyrir þau ár, sem hann starfaði á Akureyri. Einnig má geta þess, að síðustu mánuðina sem hann þjónaði embætti, varð hann fyrir því óhappi, að hann fjekk illkynjaða blóðeitrun í hendina. Hefir svo illa gengið með lækningu á því, að telja má líklegt, að honum verði hendin aldrei svo nýt sem hún áður var. Verði till. samþ., geng jeg út frá, að hann fái þessa viðbót frá því hann ljet af embætti.
Þá er næst LXXVII. brtt. á sama þskj., hækkun á skáldstyrk Guðmundar Friðjónssonar úr 1200 kr. upp í 2000 kr. Jeg vona, að jeg þurfi ekki að mæla mikið fyrir þessu. Til þess er G. F. of þjóðkunnur maður og svo margir landsmenn hafa notið ánægja af að lesa ljóð hans og sögur. Og jeg býst við, að fáir telji það eftir, þótt hann nú á sínum efri árum megi losast við að þurfa að vinna stritvinnu, en megi í þess stað helga skáldskapnum krafta sína. Það yrði ekki nema til að minka það dálæti, sem þjóðin hefir á þessum skáldsnillingi, þótt jeg færi að reyna að lýsa verkum hans. Jeg sleppi því þess vegna, en jeg vona, að öllum þyki það meira en maklegt, að hann fái nú aukna viðurkenningu.
Þá er LXXIX. brtt., til Sigríðar Magnúsdóttur hjúkrunarkonu, 500 kr. Þessi hjúkrunarkona hefir starfað á Vífilsstöðum um 20 ár. Er hún nú nær sjötugu og farin að heilsu, svo ekki er hægt að búast við, að hún geti starfað nema stuttan tíma enn. En auk þess var henni sagt upp starfinu, sem öðrum hjúkrunarkonum þar. Undirlæknirinn á Vífilsstöðum hefir gefið henni svo góð meðmæli, að fátítt má telja. Hann segir, að þeir sjúklingar, sem hún hefir stundað, láti ekkert tækifæri ónotað til þess að láta í ljós þakklæti sitt til hennar og ánægju sína yfir starfi hennar. Enda hefir hún staðið prýðilega í stöðu sinni.
Þá er það síðasta till. á sama þskj., um það, að endurgreiða ekkju Bjarna Jónssonar frá Vogi úr lífeyrissjóði embættismanna það, sem hann hafði í sjóðinn greitt. Það er kunnara en frá þurfi að segja, að þessi ekkja er mjög fátæk og hefir fyrir óuppkomnum en mjög efnilegum börnum að sjá. En samkv. þeim reglum, er gilda fyrir lífeyrissjóð embættismanna, á ekkjan enga heimtingu á eftirlaunastyrk úr sjóðnum, enda þótt Bjarni heit. greiddi alla tíð í sjóðinn, vegna þess að hann var eldri en 50 ára þegar lögin um lífeyrissjóð embættismanna gengu í gildi. Lögin um lífeyrissjóðinn heimila ekki þessa greiðslu, en banna það ekki heldur. Tilætlun mín er því sú, að þingið lýsi því yfir, að það leyfi stj. að gera þetta, og stj. sje þar með vítalaus að gera það. Þetta ætti ekki að vera sjóðnum, sem er orðinn talsvert sterkur, neinn hnekkir. Ætlast jeg heldur ekki til þess, að hann greiði vexti af þessu fje. En mjer finst rjettlátt, að ekkjan fái endurgreitt aftur vaxtalaust það, sem Bjarni heit. var búinn að greiða í sjóðinn, og njóti þar með góðs af sjóðnum sem aðrar embættismannaekkjur. Og mjer finst enginn efi vera á því, að það sje rjettara, að þessi sjóður greiði það heldur en ríkissjóður geri það. Það mætti ef til vill halda því fram, að hjer væri verið að, skapa ilt fordæmi. En jeg vil benda á, að ekki getur verið nema um sárfáar ekkjur að ræða, sem svona stendur á um. Jeg hefi ekki rannsakað, hvort það er nokkur önnur, en þær hljóta að vera sárfáar. Þetta fje á ekki að taka úr ríkissjóði, heldur er það einungis endurgreiðsla á fje, er staðið hefir, sumt í 10 ár, í sjóðnum.