01.05.1929
Efri deild: 58. fundur, 41. löggjafarþing.
Sjá dálk 251 í B-deild Alþingistíðinda. (89)
14. mál, Búnaðarbanki Íslands
Viðvíkjandi 7. brtt. hv. þm. skal jeg ekki fjölyrða. Jeg er ekki maður bankafróður og á því erfitt með að dæma um hana. Hv. þm. skýrði hana svo, að með henni yrði nokkuð annað ofan á en eftir frv. Hann ætlist til, að framlag ríkissjóðs myndi stofnsjóð deildarinnar, en fyrir því sje ekki gert ráð í frv. Jeg hefi samt skilið það svo, að þótt talað sje um tryggingarfje í 41. gr. frv., þá sje ekki munur á því, eftir skýringu höfundar frv. Hann segir svo í aths. við gr.:
„Það er að sjálfsögðu álitamál, hve stór stofnsjóður deildarinnar þarf að vera“. „Meir en áttfalda upphæð stofnsjóðsins eða tryggingafjárins“ o. s. frv. Hvort ákvæði gr. eru of óglögg þrátt fyrir þessa skýringu, það skal jeg ekki segja um, en jeg held þó, að brtt. geri í raun og veru enga breytingu á þessu atriði.
Hv. þm. hjelt því fram, að þótt Búnaðarbankinn væri stofnaður, þá væri ekki síður þörf fyrir viðlagasjóð. Jeg held því ekki fram, að ekki kynni að vera gott að hafa viðlagasjóð áfram. En jeg held, að hans verði minni þörf. Því vitanlegt er, að þótt Búnaðarbankinn láni ekki fje til annara atvinnuvega en búnaðar, þá ljettir hann stórlega á öðrum bankastofnunum í landinu. Jeg held því, að það verði ekki viðurhlutamikið að taka viðlagasjóð.
Fleira held jeg að jeg þurfi ekki að tala við hv. 3. landsk. Það getur vel verið, að hann geti bent mjer á nauðsyn 7. brtt. sinnar, og skal jeg taka því með þökkum.
Hv. 4. landsk. sagði, að jeg þyrfti ekki að vera myrkfælinn við að samþ. heimild í hendur núverandi stj. Jeg er líka óhræddur við að fá núv. atvmrh., sem vitanlegt er, að er allra manna velviljaðastur landbúnaði, þessa frestunarheimild í hendur. En jeg á það ekki víst, hvað lengi hans nýtur við.
Þá get jeg ekki fallist á, að órjettmætt sje, að Landsbankinn verði látinn styðja búnaðinn áfram með því að kaupa jarðræktarbrjef. Jeg er ekki í vafa um það, að komist Búnaðarbankinn á fót, þá muni minka kvabb á Landsbankanum úr sveitum landsins. Heldur er það ekki ósanngjarnt, að hann leggi búnaðinum nokkurn styrk, þar sem hann undanfarið hefir orðið nokkuð útundan með fjármagn. Getur það því skoðast sem nokkurskonar uppbót fyrir undanfarið misrjetti.
Hv. 1. þm. G.-K. lagði hjer fyrir mig tvær spurningar. Það er ef til vill ekki svo þægilegt að svara þeim, en þó skildist mjer fyrsta spurningin stafa að einhverju leyti af misskilningi. (BK: Jeg er búinn að athuga það). Já, það er gert ráð fyrir, að viðlagasjóður leggi veðdeild til 1250 þús. kr. og bústofnslánadeild 700 þús. Þetta verða samtals tæpar 2 milj. og á viðlagasjóður það til, sjeu ríkisskuldabrjefin talin með. (BK: Jeg átti við „privat“-skuldabrjefin). Þar með tel jeg þessu atriði fullsvarað.
Þá spurði hv. þm. um vottorð hreppstjóra, sem getið er um í 45. gr. Það ákvæði var sett í frv. í Nd. í frv. var að vísu gert ráð fyrir slíku vottorði líka, en þá var það þannig orðað (46. gr. upphaflega frv.): „Hverri lánbeiðni skal fylgja vottorð hreppstjóra um, að lánbeiðandi eigi búfje það, sem boðið er að veði“. Og jeg held, að lánsstofnun verði nokkur leiðbeining að vottorði hreppstjóra um, að lánbeiðandi eigi búfjeð til. Og vona jeg, að ekki eigi að skilja þessa spurningu hv. þm. svo, að hann sje að drótta þeirri óráðvendni að hreppstjórum, að ekkert sje leggjandi upp úr vottorðum þeirra. En þeir hafa fullkomin skilyrði til að geta vottað, hvort búfjeð sje til, því menn hafa almenna skyldu til að telja fram bústofn sinn. Jeg tel því hiklaust vottorð þetta mikils virði. En um hitt, hvort búfjeð er áður veðsett, geta hreppstjórar ekki gefið vottorð, nema þeir sjái veðmálabækur sýslumanna. Það ákvæði var sett inn í frv. í Nd., og veit jeg ekki, hvað hefir vakað fyrir mönnum með það. En það er ekkert til fyrirstöðu, að hægt sje að framkvæma það. T. d. geta hreppstjórar heimtað veðbókarvottorð áður en þeir gefa sitt vottorð. Og held jeg, að ef hv. flm. athugar þetta, þá sjái hann, að þessu ákvæði er hægt að fullnægja og stofnuninni getur orðið mikil leiðbeining að.