20.03.1930
Neðri deild: 58. fundur, 42. löggjafarþing.
Sjá dálk 251 í B-deild Alþingistíðinda. (100)
1. mál, fjárlög 1931
Ásgeir Ásgeirsson:
Ég get haft stuttan formála fyrir mínum till.
Fyrst er að minnast brtt. á þskj. 302, nr. V, um að veita til Breiðadalsheiðarvegar 20 þús. kr. Það er kunnugt, að vegagerð á Vesturlandi hefir hingað til verið stórlega afskipt, enda engir vegir þar í þjóðvegatölu. Þó er nú búið að leggja vegi að Breiðadalsheiði á báða vegu svo langt, að ekki eru eftir nema einir 6 km. til þess að bílfært verði frá Ísafirði til Önundarfjarðar. Vegamálastjóri hefir áætlað, að þessi vegarspotti yfir háheiðina mundi kosta 60 þús. kr. Af því legg ég til, að veittar verði nú þegar 20 þús.
Vestfirðingar hafa orðið mjög útundan um vegalagningar á undanförnum árum, og við svo búið er ekki lengur unandi. Um tugi ára hafa þeir gert sífelldar kröfur um styrki til vegabóta, en því hefir ekki verið sinnt. Nú er ekki hægt að standa á móti þeim kröfum lengur. En ef þessi vegur fengist fullgerður á næstu þremur árum, þá væru þeir þó nokkru bættari. Ég vona, að það dragist ekki lengur, þar sem nú liggur fyrir áætlun vegamálastjóra um kostnaðinn.
Þá flyt ég ásamt fleirum till. um að veita Helga Tryggvasyni utanfararstyrk, til að kynna sér hraðritunarkennslu og skólamál. Þessi maður er öllum hv. þm. að góðu kunnur af starfi hans hér við þingið. Það getur haft talsverða þýðingu fyrir þingið, að hann fái þennan styrk, og geti síðan kennt fleirum og fleirum hraðritun, svo hægt verði að taka upp fullkomna hraðritun hér við þingið, eins og tíðkast annarsstaðar. Þó Helgi Tryggvason hafi leyst þingritunarstörf mjög vel af hendi, hefir hann eingöngu lært hraðritun af sjálfum sér, og hefir því aldrei séð, hvernig aðrir kenna hana. Það er því skylt að styrkja hann til að kynna sér, hvernig hraðritun er kennd erlendis; mundi hann þá einnig fullkomna kerfi sitt og samræma það við þarfir íslenzkunnar. En af því hann er líka kennari, mundi hann og nota tækifærið til að kynna sér jafnframt skólamál almennt.
Þá endurtökum við hv. þm. Ísaf. till. okkar um að veita H. K. Laxness styrk til ritstarfa. Höfum við nú lækkað upphæðina niður í 2.000 kr. Það var talað um það um daginn, að réttara væri að verja fénu til einhverra verklegra framkvæmda heldur en að styrkja H. K. Laxness. Samkv. því hafa nú andstæðingar þessarar brtt. unnið það á, þó hún verði nú samþ., að leggja mætti 500 kr. meira til hafnarinnar í Vestmannaeyjum, brimbrjóts í Bolungavík eða einhverra slíkra framkvæmda, heldur en ef till. hefði verið samþ. við 2. umr.
Þá flyt ég brtt. um að hækka eftirlaun Þórðar Ólafssonar fyrrv. prófasts að Söndum í Dýrafirði. Verði hún samþ. munu eftirlaun hans samtals nema um 1.200 kr., og er það jafnt þeim, sem mest eftirlaun hafa.
Séra Þórður er búinn að vera prestur um mjög langt skeið, og prófastur í 20 ár. Varla mun nokkur prestur hafa starfað meira fyrir börn og unglinga í sókn sinni en hann; t. d. hélt hann uppi kristilegu félagi ungra manna á Þingeyri um langt skeið. Finnst mér ekki mega minna vera en að maður, sem búinn er að vinna jafnvel og lengi fyrir velferð annara eins og séra Þórður, fái 100 kr. í eftirlaun á mánuði á gamals aldri. Það er ekki venja hér á hv. Alþ. að fella kröfur sem þessar, þegar þær eru á sanngirni byggðar, og vona ég, að svo fari ekki heldur nú.
Þá flyt ég brtt. um að gefa Ostagerðarfélagi Önfirðinga eftir eftirstöðvar af viðlagasjóðsláni. Hér er um að ræða tilraun, sem algerlega misheppnaðist, þó að vel virtist til hennar stofnað. Það var ekki nóg með það; að bændurnir fengu ekkert fyrir mjólk sína, heldur sat félagið eftir stórskuldugt.
Eftir rannsókn á þessu máli er augljóst, að ekki verður hjá þessari eftirgjöf komizt, og hæstv. fjmrh. mun vera henni samþykkur. Og þó félagið losni við þessa skuld, er það samt skuldugt og eignalaust eftir. Ég legg mikla áherzlu á þessa brtt., enda mælir öll sanngirni með henni og nauðsyn héraðsins krefst þess, að hún verði samþ.