27.02.1930
Neðri deild: 38. fundur, 42. löggjafarþing.
Sjá dálk 1691 í B-deild Alþingistíðinda. (2305)
86. mál, kosningar til Alþingis
Fors.- og atvmrh. (Tryggvi Þórhallsson):
Það var blátt áfram hlægilegt að heyra síðustu ræðu hv. 1. þm. Reykv., þegar hann talaði um þetta stórkostlega mál, þessi stórtíðindi, sem nú voru að gerast í þessari hv. d., að hún skyldi hafa leyft afbrigði um till. mína. Mig furðar á barnaskap hv. þm. Hann spurði mig, hvort ég vildi ekki taka till. mína aftur. Jú, það vil ég gera með mestu ánægju, en með því skilyrði, að hv. 1. þm. Skagf. taki sína till. aftur, því það var hún, sem gaf mér tilefni til þess að koma fram með þessa till. Þó ber engan veginn að taka þessi orð mín sem tilmæli til hv. þm. um að gera þetta, heldur einungis sem skilyrði, sem ég set af inni hálfu. Ég hefi ekkert á móti því, að stj. hafi framvegis óbundnar hendur um það, hvenær kosningar fari fram, eins og hún hefir haft hingað til.
Það hefir verið talað mikið um það, að með þessu væri verið að vanhelga hvíldardaginn. Mér er ekki fyllilega ljóst, hvað hv. þm. eiga við með þessu. Er það eitthvað ljótt, eitthvað óguðlegt, að kjósa? Á orðum hv. 1. þm. Reykv. mátti helzt skilja, að það væri eitthvert ódæði að kjósa. Og hvaða erfiði er þetta, að taka hesta sína og ríða til kjörstaðar. Mörgum er það vafalaust ánægja og skemmtun. Að tala um, að þessi athöfn kasti rýrð á helgi hvíldardagsins, er hin mesta firra. Ég álít það einhvern hinn merkasta og göfugasta atburð, er þjóðin kýs fulltrúa sína, og frá því sjónarmiði beinlínis vel við eigandi að kjósa einmitt á sunnudegi. Þess má og geta í þessu sambandi, að t. d. prestskosningar fara venjulega fram í sambandi við guðsþjónustu. Hv. þm. talaði einnig um það, að menn gerðust ölvaðir, er á liði kjördag. Það má vel vera, og þess vegna er full ástæða til að láta kjósa á þeim degi, sem vínbúðir eru lokaðar, nefnilega á sunnudegi. Ég tel það yfirleitt hina mestu framför, ef takast mætti að láta þennan atburð hafa meiri helgiblæ og alvörublæ, og að þjóðin gangi til kosninganna í fullum skilningi þeirrar ábyrgðar, sem á henni hvílir á þessum mikla degi.
Svo skal ég að lokum benda á, að þetta reginhneyksli, sem nú á í eitt einasta skipti að eiga sér stað hér á landi, er aðalregla í höfuðlandi mótmælenda, Þýzkalandi. Hv. 1. þm. Reykv. talaði um það, að honum stæði ógn af þeim þingvilja, sem stæði að baki þessari till. Ég skal þá upplýsa hv. þm. um það, að ég hefi ekki talað um þessa till. við einn einasta af flokksmönnum mínum. Annars liggur mér þetta í fremur léttu rúmi; býst ekki við að gera það að „kabinettspursmáli“, enda þótt hv. 1. þm. Reykv. virðist telja málið svo mikilvægt.