01.04.1930
Neðri deild: 68. fundur, 42. löggjafarþing.
Sjá dálk 2153 í B-deild Alþingistíðinda. (2875)
132. mál, Fiskveiðasjóður Íslands
Sigurjón Á. Ólafsson:
Ég skrifaði undir nál. með fyrirvara, eins og hv. frsm. gat um. En þó að ég gengi með til samkomulags, var það ekki af því, að ég væri ánægður með að fella niður aðra deild sjóðsins, því að mér þótti hún helzt til mikil líftaug þessarar stofnunar til þess að skera á hana. En hér virtist ekki vera um annað að ræða, af ástæðum, sem ég hirði ekki að tilgreina nú.
Annað atriði, sem raunar fleiri en ég voru ekki ánægðir með, var það, til hve stórra skipa mætti lána. Í frv. er gert ráð fyrir, að sjóðurinn starfi sérstaklega fyrir skip minni en 35 smálesta, en megi þó veita lán til skipa allt að 50 smálestum, ef nóg fé er fyrir hendi. Það er miðlunarákvæði. Og það er nokkur ástæða til að taka meir til greina stærri skip en 35 smálesta, því að þannig eru hin stærri skip, sem nú eru að verða mjög hentug til sjósóknar og ekki dýrari en svo, að viðráðanlegt er fyrir sjómenn að kaupa þau. Reynslan er eiginlega búin að sýna, að þessi litlu gufuskip séu heppilegustu bjargartækin á sjónum fyrir þá menn, sem ekki hafa ráð á miklu fjármagni. Í Reykjavík, Hafnarfirði, Akranesi og Vestmannaeyjum er kominn heill skipastóll af þeim, og jafnvel á Austfjörðum. Verðið er mismunandi, eftir því, hvort skipin eru keypt ný eða gömul. Þau hafa fengizt smíðuð fyrir svipað verð og hinir stærri „mótorkútterar“ kostuðu á ófriðarárunum, og sem flestir eru til í landinu enn. En frá Noregi hefir verið hægt að fá keypt skip fyrir minna en 35 þús. kr. Og rekstur þessara skipa reynist alls ekkert dýrari en mótorskipa almennt. Ég vildi, að það væri skýrt tekið fram í frv., að fé mætti veita til þessara skipa, eftir því sem reynslan sýndi á hverjum tíma, hvaða skip væru bezt. Að vísu má segja, að frv. gefi nokkurt svigrúm fyrir stj. sjóðsins til að veita lán til stærri skipa en 35 smálesta. En ég er hræddur um, að eftir þeim anda, sem hv. frsm. ætlast til að skíni í gegnum þetta frv., þá sé álitamál, hvort stj. geti notað það svigrúm hiklaust, nema því aðeins, að breyt. sé gerð. Ég bjóst við, að brtt. mundi ekki hafa mikið að segja, úr því að n. gat ekki teygt sig svo langt. En ég vildi þó láta þetta koma fram í umr.
Eftir atvikum hefi ég sætt mig við þessa lausn málsins, og það er sérstaklega vegna eins höfuðatriðis, sjóveðanna. Það vandamál er nú leyst svo heppilega, að varla er hægt betur. Ég held, að allir nm. hafi að síðustu fallizt á, að það væri hættulegt að afnema þessar tryggingar sjómannanna. Ég skal með tilliti til þessa þakka hv. meðnm. mínum fyrir lausn málsins á þennan hátt.
Mér fannst hv. frsm. lifa með bjartar vonir um, að með þessum sjóði yrði komið í veg fyrir allar kaupstreitur og vinnustöðvanir. Nei, svo bjartsýnn er ég ekki, að halda, að sjóðurinn geti leyst þetta mikla þjóðfélagsmál, sem hlýtur að haldast í hverju þjóðfélagi; þar sem einstaklingarnir eiga framleiðslutækin. Þessi trú er í reyndinni ekki annað en sjálfsblekking og falstrú. Hv. frsm. kallaði vinnudeilurnar landplágu. Hann um það, hvaða skoðun hann hefir á þeim. Vinnudeilur hafa ekki staðið svo lengi á okkar landi, að þær út af fyrir sig hafi breytt miklu um þjóðarhaginn. En þær hafa bætt efnahag fólksins, sem býr við sjávarsíðuna, og þess hluta úr sveitunum, er leitar vinnu til sjávarins og kauptúnanna, og það kalla ég engan þjóðarvoða. Reynslan hefir sýnt mönnum, að ekkert nema samtökin duga til þess að knýja fram hækkað kaup og bætt lífsskilyrði almennings, og það er þjóðarhagur, að öllum almenningi geti vegnað vel. En ég ætlaði ekki að fara að deila við hv. frsm. um þetta. Honum verður sjálfsagt aldrei að trú sinni, að sjóðurinn leysi þetta hlutverk af hendi á þann veg, sem hann ætlast til.
Hv. frsm. vonast eftir, að menn þurfi ekki hér eftir að leita til kaupmanna og útgerðarmanna um lán, því að nú geti þeir eignazt skip sín með hjálp þessa sjóðs. En þá þyrftu þeir líka að fá lán til rekstrar. Annars verða þeir enn bundnir, eins og hv. frsm. lýsti, að meira eða minna leyti. En eins og nú standa sakir, er tæplega hægt að krefjast þess, að allir menn verði sjálfstæðir um að veiða og verka aflafenginn. En ég vænti þess, að síðar eigi eftir að koma fram fyllri lausn á þessu máli. Hv. frsm. minntist á, að Útvegsbankinn ætti að leysa þetta hlutverk af hendi. En ég hygg, að hann hafi nóg með hina stærri útvegsmenn, þeir fái fé hans, svo að lítill afgangur verði handa smábátum, „trillubátum“ og þessháttar smáfleytum. Hv. frsm. veit þetta, enda kom það greinilega fram í n. Innst inni greinir okkur nm. ekki mjög mikið á um þetta efni, eins og málinu nú er komið. En hitt vildi ég benda á um leið, hvað á ágalla ég teldi á þeirri lausn, sem fengin er.