11.04.1931
Neðri deild: 44. fundur, 43. löggjafarþing.
Sjá dálk 653 í C-deild Alþingistíðinda. (1341)
35. mál, lendingarbætur á Eyrarbakka
Jörundur Brynjólfsson:
Ég vil þakka hv. 4. þm. Reykv. fyrir undirtektir hans undir þetta mál. Hann gerði grein fyrir þeim ástæðum, sem voru þess valdandi, að hann leggur til, að mál þetta nái fram að ganga. Eins og hann hefir réttilega bent á, hefir allgóður undirbúningur farið fram um þær lendingarbætur, sem hér er ráð fyrir gert í þessu frv. Eins og 1. gr. frv. ber með sér, skal verja til þessa tiltekinni upphæð úr ríkissjóði, og hana skal aðeins greiða, ef nægilegur undirbúningur hefir verið gerður, að áliti landsstjórnarinnar, og ekki skal hafizt handa um verkið, fyrr en fé er veitt í fjárlögum og annað framlag kemur á móti annarsstaðar að.
Þetta hélt ég að væri nægilegt til þess að Alþingi gæti tekið ákvörðun í málinu. Og þótt lendingarbótin í Þorlákshöfn hafi, eins og hv. frsm. meiri hl. gat um, verið lengi að velkjast hér, þá tel ég enga þörf á, að svo fari um öll mál, ef þau liggja nægilega ljóst fyrir. Enda hygg ég mála sannast, að tiltölulega lítið hafi græðzt á þeim drætti, annað en það, að búið var að koma útgerðinni þaðan alveg í burtu, þegar lendingarbótin loks var gerð.
Nú er langmest hætta á, að höfnin á Eyrarbakka eyðileggist fyrir sandburð úr Ölfusá. Engin höfn er til önnur alla leið frá Reykjanesskaga austur á Hornafjörð. Þeir staðir, þar sem vörur eru látnar upp, eru á Rangársandi dálítið og í Vík og við Skaftárós, en það eru ekki neinar hafnir. Þar er aðeins hægt að komast að, þegar ládeyða er í sjó, og af því hafa ekki gagn nema Vestur-Skaftafellssýsla og austurhluti Rangárvallasýslu. En meiri hluti Rangárvallasýslu og Árnessýsla verða að sækja vörur til Reykjavíkur. Þessir flutningar á þungavöru eru afardýrir og hafa hækkað svo á síðasta ári, að eitt bilhlass, flutt austur yfir fjall, kostar 50–60 kr. og upp í 100 kr.
Nú horfir þannig við með höfnina á Eyrarbakka eða það skipalægi, sem þar er, að sandburður er svo mikill austur með landi, síðan áin breytti farvegi sínum, að það er aðeins um háflæði, að stórir bátar geta athafnað sig þar við bryggjuna. Það er því brýnasta þörf á að koma í veg fyrir þessar skemmdir. Þótt telja mætti, að betri undirbúningur fengist með því að slá málinu á frest, þá mundi lendingarbótin kosta miklu meira síðar, því að þá þyrfti að dýpka leguna og flytja sandinn burtu.
Þetta er í rauninni höfuðatriði málsins: hin mikla þörf héraðsbúa fyrir góða lendingu og hættan á, að höfnin gjörspillist frá því sem nú er. Eftir því sem áin hagar straumfalli sínu nú, er ekki annað sjáanlegt, en að á tveim næstu árum verði lending við bryggjuna orðin ófær. Það er auðvitað engin leið að staðhæfa neitt um það, hvort þessi fyrirhugaði garður stenzt brimrótið eða ekki. Úr því mun reynslan ein geta skorið. En ég hygg ekki ástæðu til að óttast, að garðurinn standist síður fyrir það, að áin fellur austur að honum, því að vitaskuld er minna átak af straumþunganum, sem liggur að honum frá ánni, heldur en af hafrótinu.
Hv. frsm. meiri hl. sagði, að ekki væri á neinn hátt tilgangur meiri hl. sjútvn. að hindra framgang málsins. En ég er búinn að drepa á, hversu ástæðurnar eru ríkar fyrir að fá þessu hrundið í framkvæmd, og þó að manni beri að sjálfsögðu að hafa fullt traust til þeirra manna, sem síðar meir kunna að eiga sæti hér á Alþingi, getum við, sem nú tökum þátt í afgreiðslu mála, ekki vitað, hvernig þeir kunna að lita á slík mál sem þessi. Hér liggja fyrir mörg hafnamál, sem bezt er að afgreiða öll í senn. E. t. v. eru þar mismunandi ríkar ástæður fyrir, en það er þó víst, að þörfin á lendingarbótum á þessum stað er brýn og aðkallandi.
Vegna þessarar brýnu nauðsynjar héraðsbúa vildi ég óska, að meiri hl. sjútvn. afturkallaði dagskrá sína og lofaði frv. eins og það er að koma undir atkvæði deildarinnar og sjá hversu til tekst um afgreiðslu þess á þann hátt.