08.04.1931
Neðri deild: 41. fundur, 43. löggjafarþing.
Sjá dálk 79 í C-deild Alþingistíðinda. (332)
123. mál, dragnótaveiðar
Pétur Ottesen:
Það hafa orðið miklar umr. um þetta mál, og er það ekki að ástæðulausu, að menn láta til sín heyra um slíkt mál sem þetta er. Það er ekki einungis það út af fyrir sig, hvað mikið verðmæti getur verið um að ræða í sambandi við þessa breyt., sem hér er farið fram á, heldur hitt, að þetta mál og afgreiðsla þess gripur inn í ýmislegt, sem við höfum með höndum til viðreisnar og tryggingar þjóð vorri, sem gefur ástæðu til að gefa slíkri till. gaum. Það er miklu frekar þetta en hitt, hvaða þýðingu það hefir út af fyrir sig, að frv. verði samþ., sem mestu máli skiptir. Hv. flm. þessa frv. vildi halda því fram, að það, hvað íslendingar hefðu lítið sinnt kolaveiðum með dragnótum að undanförnu, stafaði af því, að þeir hefðu ekki átt þess kost að koma kolanum á erlendan markað og gera hann þannig að verðmætri vöru. Þetta er ekki tilfellið; það hafa alltaf verið nægir kaupendur að kolanum. En hitt er annað mál, að þessi veiðiaðferð hefir reynzt Íslendingum yfirleitt harla óarðsöm og þeim hefir ekki þótt hún borga sig, þótt þeir fengju markað fyrir vöruna. Mér er kunnugt um, að það hefir að undanförnu verið gerð tilraun á Akranesi með dragnætur víðsvegar þar, sem leirbotn er, vestur við Þormóðssker í Hvalfirði og Kollafirði og alstaðar, sem líklegt þótti, að koli veiddist. Aflabrögð voru lítil á þessum svæðum og þóttu ekki borga sig, og þar af leiðandi hefir ekki komið þar neinn skriður á þetta. Ég minnist þess líka, að fyrir nokkrum árum stunduðu bátar hér úr Reykjavík dragnótaveiði úr Kollafirði, en veiði var þar eftir skamman tíma, og síðan hefir enginn koli veiðzt á því svæði. Þetta bendir til þess, að ef veiðin yrði aukin og slakað yrði á friðuninni, mundi hún fljótlega ganga til þurrðar. Skýrsla sú, sem hinn nýi fiskifræðingur, Árni Friðriksson, hefir sent til sjútvn., hefir verið notuð til stuðnings því máli, að slaka til um dragnótaveiði. En ég ætla, að nokkrir staðir séu í skýrslunni, sem ótvíræðlega benda á, að ef slakað yrði á veiðinni, yrði eftir skamman tíma að setja löggjöf að nýju til að friða kolasvæðin. Ég ætla að fara í nokkur atriði í skýrslunni, því hún hefir verið notuð til varnar þeim mástað, að slaka nú allmjög til í þessu efni. Skilst mér á þeim, sem talað hafa, að enginn nema fiskifræðingurinn hafi vit á þessu máli, því nú er allt fordæmt nema það, sem hægt er að setja einhvern vísindastimpil á. Reynsla manna hverfur eins og þoka fyrir sölu hjá þessum mönnum. Þessi vísindamaður segir um þetta, að á vorin gangi skarkolinn á grunn inn á firði, en hverfi svo um og eftir jafndægur að hausti. Ef þetta er rétt, sem fiskifræðingurinn segir, þá er enginn koli eftir jafndægur inni á fjörðum hér við land. Ég held, að það hefði því litla þýðingu að leyfa veiði í des., jan., febr. og marz, eins og frv. gerir ráð fyrir, ef byggja má nokkuð á vísindamennsku þessa manns. Svo heldur hann áfram í þessari skýrslu sinni og kemur að því, þar sem hann talar um dragnótaveiðar. Hann segir, að af dragnótinni stafi ungviði þorsksins ekki nein hætta, því það heldur sig ekki á sand- og leirbotni, heldur þar, sem þaragróður er og botninn grýttur. En hann segir, að því verði ekki neitað, að dragnótin geti drepið ungviði skarkolans og annara flatfiska. Hann viðurkennir hér með, að með þessari veiðiaðferð sé hætta á því, að ungviði kolans verði drepið. Sama er að segja um smálúðu; hún lýtur sömu lögum, því hún er botnfiskur og heldur sig á sandi og leir, og eins er með ýsuna. Er því hætta á því, að ungviði þessara fiska verði veiðiaðferðinni að bráð. Nú vil ég í þessu sambandi, áður en ég fer lengra út í skýrsluna, minnast á það, að erlendis hefir verið tekið undir kröfur okkar um rýmkun landhelginnar, þ. á. m. af Englendingum, því við erum þeim einum bundnir samningi um landhelgina. Augu þeirra virðast vera farin að opnast nokkuð fyrir þeirri nauðsyn, að hér við land séu firðir og flóar friðaðir fyrir botnvörpuveiðum, til tryggingar því, að fiskveiðar gangi ekki til þurrðar í framtíðinni. Okkur er þetta afarmikils virði og þó að þessi skoðun sé ekki orðin það almenn enn á Englandi, að samkomulag fáist um útfærslu landhelginnar, þá er hér mjór mikils vísir og okkur mjög nauðsynlegt að gera hér engar þær ráðstafanir viðvíkjandi landhelgisveiðum, er vakið gætu grun um, að hugur fylgdi ekki máli hjá okkur um nauðsyn á aukinni friðun.
Svo heldur fiskifræðingurinn áfram og er nú genginn inn á það, að af dragnótunum leiði, að ungviði kolans og flatfiskur verði drepið. Svo segir hann ennfremur: „Vitanlega getur dragnótin einnig gert tjón á veiðarfærum“. — Ég bið menn að taka eftir þessu, — „og væri því rétt að banna hana a. m. k. nokkurn tíma ársins“. „En ekki finnst mér“, bætir hann við, „ótti að banna hana nema þar, sem brýn nauðsyn er til“. Hann viðurkennir, þessi sérfræðingur og vísindamaður, að dragnæturnar drepi ungviðið, og auk þess geti hlotizt af þeim tjón á öðrum veiðarfærum. Ég held, að þetta sé nóg til þess að sýna, að af dragnotaveiðum stafar mikil hætta, sú hætta, sem okkur ber að gjalda mjög varhuga við. — Danir myndu fegins hendi gleypa við þessu, ef þeim væri leyft að veiða hér á þeim tíma, sem þeim þætti bezt borga sig að gera hér út og hagkvæmast væri fyrir þá að stunda hér veiðar. En hverjar mundu verða afleiðingar af því? Í því sambandi vil ég vekja athygli á skýrslu fiskifræðingsins. Hann ítrekar og undirstrikar, að afleiðingin af dragnótaveiðunum mundi ekki einasta verða sú, að kolaveiðarnar gangi úr sér, heldur yrði að gera sérstakar friðunarráðstafanir síðar, til þess að koma aftur upp kolaveiðum hér við land. Þegar svo langt er komið, að búið er að uppræta kolann, þá á, segir hann, að auka hann með klaki eins og Norðmenn gera. Skýrslan byrjar á því að mæla með þessari tilslökun, sem um er að ræða, en þegar fram í sækir, bendir hún á alla þá skaðsemi, sem af slíkum veiðum getur hlotizt, og endar með því, að þegar svo er komið, að búið er að ganga af honum dauðum, þá verði að gera ráðstafanir til að klekja honum út og koma á nýrri friðun. Ég skal ekki fara frekar út í einstök atriði, sem komið hafa hér fram, því það er orðið framorðið og fer að líða að því, að fundi verði slitið.
Hv. 3. þm. Reykv. vildi draga það út úr orðum mínum, að ég lítilsvirti íslenzka sjómenn með því að láta í ljós, að ég teldi, að þeir mundu ekki geta lært að notfæra sér dragnótaveiðar. En þetta er röng eftirtekt eða misskilningur hjá hv. þm., því ég hélt þessu aldrei fram. Ég sagði einungis, að Danir væru nú leiknari en Íslendingar í notkun og meðferð þessa veiðarfæris. Þeir stæðu því betur að vígi í byrjun. En um hitt var ég fullviss, að Íslendingar myndu fljótt læra að nota dragnótina og verða útlendingum jafnsnjallir í því. Það er því rangur skilningur á orðum mínum og rangt farið með álit mitt um þetta efni hjá hv. þm.
Þá taldi hv. þm. það svíðingshátt af okkur, sem erum á móti frv. og viljum setja undir þann leka, að Danir eyddu þessum sjávarnytjum hér. Hann vildi líkja þessu við það, að maður, sem ætti miklu meira engi en hann sjálfur gæti unnið, vildi meina öðrum að notfæra sér afganginn. Ég vil nú segja það, að enda þótt við Íslendingar yrðum 1918 að leggja okkur undir það ok, að þola öðrum jafnrétti á þessu sviði, þá lá þó fyrst og fremst í þeim samningi það, að Íslendingar notuðu sjálfir sín eigin gæði til lands og sjávar, og þá ekki sízt miklu fremur en menn, sem að þessu eru komnir líkt og Danir eru að sínum fríðindum komnir hér á landi. Þess ættum við að vera minnugir.
Hv. flm. minntist á samþykkt, sem gerð hefði verið á Akranesi um árið 1600. Hann sagði, að um það leyti hefðu verið gerðar margar samþykktir. Og hann taldi, að eftir jafnlangan tíma, eða þrjár aldir, myndi verða talin jafnmikill skrælingjabragur á banninu gegn dragnótaveiðum og við teldum nú vera á umgetnum samþykktum. Hv. þm. gæti víst eins haldið því fram, að svo muni líka verða um bann það, sem nú gildir um botnvörpuveiðar í landhelgi. Hv. þm. Ísaf. hefir þó enn ekki komið með tillögu um það að létta af því banni, sem nú er gegn því að veiða með botnvörpu upp við strendur landsins. Ég er þess fullviss, að allar þær ráðstafanir, sem við gerum til að tryggja framtíðarfiskveiðar hér við land, munu verða þakksamlega þegnar af eftirkomendum okkar, og taldar frekar vottur um viðsýni heldur en þröngsýni.
Ég skal svo ekki segja fleira um þetta mal. Það er í raun og veru mjög marghætt og gripur svo víða inn í ýmsar fyrirætlanir hér á landi, að fyllsta ástæða er til, að því sé rækilegur gaumur gefinn og athugað frá ýmsum sjónarmiðum, áður en hrapað er að nokkurri breytingu eða tilslökun.