20.02.1931
Neðri deild: 5. fundur, 43. löggjafarþing.
Sjá dálk 343 í C-deild Alþingistíðinda. (721)
9. mál, ríkisbókhald og endurskoðun
Magnús Jónsson:
Ég er sammála hæstv. fjmrh. um það, að rétt sé að frv. þessu sé gefinn fullur gaumur hér á Alþingi. Það er og auðvitað líka rétt hjá hæstv. ráðh., að afaráríðandi er, að bókhald og reikningsfærsla ríkisins sé í glöggu og aðgengilegu formi, er glöggt sýni rástöfun fjárins og hag ríkisins á hverjum tíma. En ég hygg þó, að um það megi frekar deila, hvaða form séu heppilegust.
Ég hafði því vænst, að einhverjir af hinum bókhaldsfróðu mönnum þessarar hv. d. mundu láta til sín heyra um þetta mál. En þegar mér virtist, að svo mundi ekki ætla að verða, kvaddi ég mér hljóðs, enda þótt mig bresti sérþekkingu á þessu sviði. En mér finnst þetta svo merkilegt mál, að ég allt, að það eigi skilið að vera athugað nokkuð við 1. umræðu.
Það þarf í raun og veru enga sérþekkingu til þess að segja eitt og annað um þetta frv., því að önnur hliðin veit að öllum almenningi, og um þá hlið treysti ég mér að ræða.
Ég hefi ekki getað fundið neina sérlega annmarka á formi fjárl. né landsreikningsins síðan greint var milli rekstrarreiknings og sjóðsreiknings. Mér finnst einmitt, að þetta form sé góður og glöggur grundvöllur undir umræður um fjárhag ríkisins. Ég get ómögulega séð, að það sé neitt nauðsynlegt fyrir okkur að feta í fótspor annara þjóða í þessu efni. Það er annaðhvort misskilningur eða mont að halda það, að fjármál okkar séu nokkuð í líkingu við það, sem er hjá öðrum, miklu stærri þjóðum. Og það er hreinn misskilningur að vilja setja reikninga ríkissjóðs upp í það form, að fagmönnum einum sé fært að skilja þá, eins og sumar aðrar þjóðir gera. (Fjmrh.: Hvaða þjóðir gera það?). Já, hvar er það ! — Það hefir t. d. verið hjá Frökkum. Þeir hafa verið undir miklu ámæli fyrir það, að þeir hafi sett upp reikninga sóna í villandi og flóknu formi og jafnvel fært liði, sem í raun og veru eru ekki til. T. d. færa þeir tekjumegin þær upphæðir, sem þeir vænta að fá frá þjóðverjum í hernaðarskaðabætur.
Það má vel vera, að hægt sé að færa reikninga ríkissjóðs í fullkomnara form. En spurningin er bara sú, hvort það sé ekki of dýru verði keypt. Og ég tel svo vera, ef almenningur skilur það eigi. Svo er það einkum landsreikningurinn, sem þarf að vera í því formi, að allur almenningur skilji hann og geti eftir honum myndað sér glögga skoðun á fjárhag ríkisins á hverjum tíma. Ef svo er eigi, þá fer þannig, að blöðin rífast um niðurstöðurnar, en alþýða öll, sem ekki getur skilið reikninginn, veit ekki hverju hún á að trúa. Ég fyrir mitt leyti vil ekki breyta til, ef sú verður afleiðingin, sem ég hefi lýst.
Þá er önnur ástæða, sem mælir ríkt á móti þessari breytingu. Hún er sú, að við það tapast samanburður milli hins nýja og þess skipulags, sem á undan var gengið. Fróðir menn kunna að geta gert þann samanburð, en aðrir ekki. Nú er þráttað um það, hverjar séu hinar raunverulegu skuldir ríkissjóðs. Hvað mun þá verða, þegar annað skipulag er komið á reikningsfærsluna? Ég hefi að vísu séð fjárlagafrv. nú, sem byggt er á þessu nýja bókfærsluformi. En ég hefi ekki haft tíma til þess að átta mig á því, hvort það muni á nokkurn hátt vera betra. En það er áreiðanlega flóknara og naumast fyrir aðra en vel reikningsfróða menn að fá glöggan samanburð á því og fyrrv. formi.
Í 18. gr. frv. er talað um það, að gera skuli reikninga ríkisins fyrir 1930 upp í þessu nýja formi. Ég tel nú þá fyrst kasta tólfunum, ef fjárlög og landsreikningur sama árs eiga að vera sitt með hvoru formi. Ég er hræddur um, að þá fari að verða nokkuð erfitt að fylgjast með um ráðstöfun fjárins.
Ég kasta þessu fram til ath. fyrir þá n., sem fær frv. til meðferðar.
Hæstv. ráðh. sagði, að nú þegar væri byrjað að færa bækur ríkissjóðs eftir þessu nýja formi. Hann er því í raun og veru að leita staðfestingar þingsins á þessu nýmæli eftir á. Ég býst þó við, að ef frv. þetta verður fellt, þá megi þó færa bókfærsluna aftur í hið fyrra horf. En mér finnst, að sameina megi kosti hvorstveggja, með því að hafa bókfærsluna í ströngu formi, en semja landsreikninginn í sem allra einföldustu formi. Þetta ættu bókhaldsfærir menn að geta.