20.02.1931
Neðri deild: 5. fundur, 43. löggjafarþing.
Sjá dálk 347 í C-deild Alþingistíðinda. (723)
9. mál, ríkisbókhald og endurskoðun
Jóhann Jósefsson:
Hv. 1. þm. Reykv. hefir nú tekið nokkuð fram af því, sem ég vildi sagt hafa um þetta frv. Framsöguræðu hæstv. fjmrh. var svo hjartnæm og innileg, að það er nærri því synd hans vegna, að anda móti þessu nýmæli, sem hann telur svo nauðsynlegt. Í síðustu ræðu sinni áréttaði hann að nokkru leyti það, sem hann hafði áður sagt, og lagði enn meiri áherzlu á, hvað þetta nýmæli væri óhjákvæmilega bráðnauðsynlegt.
Manni verður satt að segja á að spyrja eftir yfirlýsingu hæstv. fjmrh.: Hvernig getur það verið, að hinar erlendu þjóðir, sem hann vitnaði í, hafa lánað okkur fé, þegar við höfum haft þessa bókfærslu, sem hann lýsti svo hörmulega, frá því að landið fékk fjárforræði og allt fram á þennan dag? Hæstv. ráðh. Má ekki ætla, að hann tali hér við þá menn, sem séu slík börn, að þeir taki þessar yfirlýsingar hans sem góða og gilda vöru.
Það er út af fyrir sig nauðsynlegt, að við rekstur allra fyrirtækja og líka þjóðarbúsins sé glögg reikningsfærsla, svo að skýrt sjáist, hvernig hagur landsins stendur. En mér virðist hæstv. ráðh. ekki hafa fært nein veruleg rök að því, í fyrsta lagi, að ekki hafi á undanförnum árum með sæmilegri eftirgrennslan mátt sjá, hvernig hagur landsins stæði, og í öðru lagi, að þetta fyrir komulag sé svo miklu aðgengilegra, og að síðustu má geta þess, að það ríður ekki allt á færslunni, það ríður heldur meira á því, hvernig haldið er á fénu. Ég held, að hæstv. ráðh. hefði gert eins gott í því að leggja áherzlu á það meginatriði, sem hér skiptir máli, en það er, hvernig valdhafarnir fara með fjármál landsins, en ekki bókfærslufyrirkomulagið, því að það hlýtur alltaf að vera aukaatriði. Því að það mun allsstaðar bera að sama brunni, í hvaða ríki sem er, að þar sem illa er haldið á fjármálum ríkisins og sóað gegndarlaust utan leyfis þingsins, þar hljóta fjármálin að fara í óreiðu, hvernig sem fært er á pappírnum. Þetta er sú þungamiðja, sem ég vildi benda hæstv. fjmrh. og hv. d. á.
Manni verður nærri flökurt af því að heyra þessar væmnu ræður um, að það riði sérstaklega á að hafa bókfærsluna í lagi, og að það sé á henni, sem traust útlendra fjármálamanna velti, þegar maður veit, að í kreppunni, sem er að dynja á, skuli ríkisstjórnin fyrir handvömm standa berskjölduð fyrir erfiðleikunum og ekki vera fær um að veita atvinnuvegunum þá hjálp, sem þeir eiga siðferðilega kröfu til undir slíkum kringumstæðum. Þá er farið að „stilla upp“ með bókfærsluform! Á því á ættjörðin að frelsast!
Ég hefi ekki heyrt það fyr á þingi, að það stæði þjóðarbúskap okkar og framförum, trausti og áliti út á við mjög fyrir þrifum, hvernig landsreikningarnir hafa verið fæðir hingað til. Það er fyrst nú á þessu herrans ári, að sá boðskapur útgengur, að bráðliggi á að breyta bókfærslunni hjá hæstv. ríkisstjórn og að lánstraust landsins velti á því. — Ef ætti að meta, fyrir hvað hæstv. stj. ætti helzt viðurkenningu skilið, mætti segja, að það væri fyrir fundvísi á ráð og leiðir til þess að fjölga embættismönnum og stofna til meiri útgjalda en áður. Með þessu frv. er farið fram á að lögfesta enn nýjan embættismann með 6 þús. króna árslaunum í þann fríða hóp, sem stjórnin hefir aukið meira en nokkur önnur stjórn. Hér er og talað um þriggja manna reikningsráð, og ef að vanda lætur, býst ég við, að stjórninni takist að láta það kosta nokkra peningaupphæð.
Á þessu stigi málsins er ekki þörf á að hafa fleiri orð um það, nema tilefni gefist til. En ég vil einungis leggja áherzlu á það, að hæstv. fjmrh. þýðir ekki að segja mér né öðrum, að undir bókfærzlunni einni á ríkisbúskapnum sé það komið, hvert álit útlendir fjármálamenn hafa á þjóðarafkomunni. Hann veit sjálfur eins vel og allir menn, sem komnir eru til vits og ára, að það er undir allt öðru komið, hvaða fjármálatrausts landið nýtur út á við, heldur en því, hvernig fjmrh. og hans veglega reikningsráði þóknast að færa útgjöld og tekjur ríkisins á þær skýrslur, sem gefnar eru út til þjóðarinnar og kallaðir landsreikningar. Það er ráðdeild þjóðarinnar og forráðamanna hennar, sem litið er á, þegar á að meta, hvert traust hún hefir í fjármálaheiminum, en ekki hvaða form er haft á reikningsfærslunni.