11.03.1931
Neðri deild: 21. fundur, 43. löggjafarþing.
Sjá dálk 493 í C-deild Alþingistíðinda. (919)
27. mál, kirkjur
Magnús Jónsson:
Frumvarp það, er hér liggur fyrir, verður vissulega að teljast til bóta að ýmsu leyti.
Mér var bent á það rétt núna, að hvergi eru í frv. nokkur ákvæði um það, hvernig fara skuli, þegar um flutning kirkju er að ræða. Ég skal játa það, að þetta er ekki hægt að telja vansmíði á frv. í sjálfu sér, en þó mun það vera þess vert að athuga þetta atriði.
Brtt. á þskj. 114, sem nokkur ágreiningur virðist um hvort séu frá nefndinni eða ekki, finnst mér vera heldur til hins lakara, og sannast að segja get ég ekki fundið í þeim neina sérstaka mýkt eða viðfeldni. Sumt í þeim eru aðeins orðabreyt. og skal ég láta þær liggja milli hluta. En tvö atriði í brtt. finn ég sérstaka ástæðu til að athuga; annað er það, sem hv. 2. þm. Reykv. benti á viðvíkjandi stærð kirknanna. Þar hefir hv. nefnd alveg haft hausavíxl eða réttara sagt endaskipti á hlutunum. Það liggur í augum uppi, að það er mest þörf á að taka fram hvað kirkjurnar megi minnstar vera. Í frv. var það gert og miðað við 1/3 og 1/6 safnaða, en við það gerir svo nefndin þá einkennilegu breytingu að segja allt að 1/3 og 1/6, þ. e. hún setur hámark fyrir stærð kirkna. Eftir venjulegu lagamáli yrði það ekki öðruvísi skilið en svo, að kirkjur mættu vera svo litlar grýtur, sem vera vildi, en aðeins ekki stærri en það, að þær rúmuðu 1/3 og hluta safnaðanna. Ég veit ekki, hvort ástæða er til að ætla, að hlutaðeigendur sæki svo mjög eftir því, að byggja stórar kirkjur. Ég get ekki fundið neinar líkur til þess að þurfi að óttast, að í menn hlaupi nokkur óeðlilegur ofsi í þá átt. Ef hinsvegar þessi orð „allt að“ hafa átt að þýða sama sem hér um bil, þá fær náttúrlega brtt. aðra merkingu og gerir hvorki til né frá, en þannig má vitanlega ekki skilja orðin allt að.
Hv. samþingismaður minn flytur brtt. um að fara lagmarkstölurnar í frv. um stærð kirkna úr 1/3 í 1/4 og 1/6 í 1/8. Ég tel ekki sæmilegt að miða stærð kirkna við minni tölu en 1/3 safnaðar, og mun því greiða atkvæði á móti brtt., þótt hún hafi það fram yfir brtt. nefndarinnar, að vera hugsuð rétt.
Hitt atriðið, sem ég finn ástæðu til að gera athugasemdir við í brtt. hv. nefndar, er sú tilhneiging, sem gægist fram í mörgum brtt., til að draga valdið yfir kirkjumálunum úr höndum biskups og prófasta og fá það kirkjumálaráðherranum.
Í brtt. er hvað eftir annað talað um, að kirkjustjórn skuli hafa æðsta úrskurðarvald um ýms atriði, sem heyrt hafa undir biskup hingað til. En með kirkjumálastjórn er auðvitað átt við ráðherrann.
Ég skil ekki, hvað það á að þýða, að vilja draga atkvæði biskups og kirkjuráðs út úr, þar sem ákveða skal um kirkjuleg málefni, t. d. ef um það er að ræða að reisa nýja kirkju o. s. frv. Hvers vegna þá að ganga fram hjá þeim?
Í sæti kirkjumálaráðherra geta hæglega valizt menn, sem engan áhuga hafa fyrir kirkjunnar málefnum. Þeir munu oftast valdir meir með tilliti til annara mála, sem þeir þurfa að fara með. Ég álít einmitt, að það sé full ástæða til að minnka ekki vald biskups og kirkjuráðs í þessum efnum og vona ég, að hv. deild fallist á það.
Þó að ýms smáatriði séu í frv., sem væri ástæða til að athuga nokkuð, býst ég við að sleppa því í þetta sinn.