04.04.1932
Efri deild: 42. fundur, 45. löggjafarþing.
Sjá dálk 1481 í C-deild Alþingistíðinda. (11250)
37. mál, stjórnarskipunarlög
Frsm. meiri hl. af hálfu Sjálfstfl. (Jón Þorláksson):
Það gladdi mig mjög að heyra hæstv. forsrh. lesa orðrétt alllangan kafla úr ræðu eftir mig um þetta mál á þinginu 1930, þann sama kafla, sem ég var nýbúinn að lesa upp fyrir sömu áheyrendum. Svo bætti hæstv. forsrh. við nokkrum öðrum köflum, án þess að minnast neitt á annað en það, að flokkarnir eigi ekki eingöngu að fá þingmannatölu eftir atkvæðamagni.
Það er engan veginn eina atriðið, sem öllu á að ráða í málinu. Ég vil biðja hæstv. ráðh. að gæta þess, að þau ummæli, sem hann hafði eftir mér frá þinginu 1930, voru viðhöfð í umr. um þáltill. um endurskoðun kjördæma og kosningalaga, sem ekki var stjskrbreyt. Þegar lög um kjördæmi og kosningar eru til meðferðar, er auðvitað á mörg fleiri atriði að líta heldur en þetta eina, t. d. sjálf kjördæmaskiptingin.
Auk þessa umtalaða atriðis er með till. Sjálfstæðisfl. á auðveldan hátt tryggður fullkominn flokkslegur réttur. Nú er það vitanlegt, að þegar hv. Framsóknarfl. á þinginu 1931 bar fram till. til stjskrbreyt. á þá leið að leggja niður landskjörið, þá var sú till. flutt eingöngu vegna flokkslegra hagsmuna framsóknarmanna, með það fyrir augum að raska eðlilegu hlutfalli milli flokkanna. Þegar svo þessari tilraun var svarað með mjög svo hóglegri brtt. við stjskr., þá var blásinn sá herblástur, sem kunnugt er, með því að rjúfa þingið með hjálp konungsvaldsins. þvert ofan í ákvæði stjskr. Þeir menn, sem hefja leikinn með því að bera fram ósanngjarnar till., sem svarað er með hóglegum og réttlátum till. frá hendi andstöðuflokkanna, og fyrir það sjálfsagða svar grípa til örþrifaráða máli sínu til stuðnings, þeir eiga það traust alls ekki skilið, að þeim sé í framtíðinni falið að ákveða kosningaskipulagið. Út frá atburðunum 1931 er það alveg bersýnilegt, að öll andstaða Framsóknarfl. gegn till. okkar sjálfstæðismanna er sprottin af löngun til þess að viðhalda ranglæti, sér og sínum flokki til ávinnings. Það verður því að tryggja þjóðinni rétt gagnvart ranglætinu með því að festa það ákvæði í stjskr., að allir þingflokkar eigi að hafa jafnan rétt til áhrifa á skipan Alþingis, og það er algerlega gert með 1. gr. í till. okkar sjálfstæðismanna.
Að öðru leyti blés friðvænlega í ræðu hæstv. forsrh. Enda er það ómöguleg aðstaða fyrir flokkinn, eftir að hafa í n. lagt aðaláherzluna á það, að tryggja rétt héraðanna, að leggja á móti okkar till., en ef þeir nú samt sem áður gera það, eins og blað þeirra hefir gert undanfarið, þá hlýtur það að stafa af ástæðum, sem eru enn ekki kunnar eða fram komnar, en sem hinsvegar væri æskilegt að fá að vita, hverjar eru.
Ég get þá lokið máli mínu við þessa 2. umr. um frv. til breyt. á stjskr. Ég mun greiða atkv. á móti brtt. framsóknarmanna við frv. og vona, að flokksmenn mínir geri slíkt hið sama.
Að því er snertir brtt. hv. 2. þm. Árn., þá tel ég hana sjálffallna með aðaltill. og það skipti ekki máli, hvort hún verður samþ. áður eða ekki.