08.03.1932
Neðri deild: 23. fundur, 45. löggjafarþing.
Sjá dálk 5 í C-deild Alþingistíðinda. (2801)
30. mál, vigt á síld
Ólafur Thors:
Ég þarf litlu við það að bæta, sem hv. frsm. minni hl. hefir sagt um þetta mál.
Mér þykir undarlegt, að hv. frsm. meiri hl., sem sjálfur flutti á þinginu 1930 brtt. þess efnis, að kaupanda og seljanda skyldi heimilt að ákveða sjálfir, hvort bræðslusíldin væri vigtuð eða mæld, skuli nú gerast meðmælandi þess, að þessi heimild sé numin úr lögum. Hann færði engin rök eða ástæður fyrir snúningi sínum í þessu máli. Þó hjó ég eftir einni setningu í ræðu hv. frsm., sem einnig er í nál. hv. meiri hl., en ég býst við, að felast eigi í afsökun á þessum snúningi.
Hún er þannig: Við teljum rétt „eins og komið er“ að taka af allan vafa og lögbjóða vigt á bræðslusíld. Hv. flm. segir í grg frv.: „Frv. er flutt af gefnu tilefni, sem ekki þarf á að minna“. Ég vil nú leyfa mér að skora á hv. frsm. meiri hl. og hv. flm. að skýra frá, hvað þeir eiginlega meina með þessum ummælum. Hafi þetta átt að vera einhverjar dylgjur út af síldarmælingunni á Hesteyri, þá gríp ég fegins hendi tækifærið til að ræða það mál. Hafi mælikerin þar verið of stór, á auðvitað að kippa því í lag og láta þá, sem ábyrgð bera á því, sæta refsingu. En það dugir ekki að líta á þetta frv. út frá þeim söguburði, sem gerður hefir verið um Hesteyrarmálið. Eina rökrétta afleiðingin af þeim misfellum, sem kunna að hafa átt sér stað við síldarmælinguna á Hesteyri, er sú, að láta löggilda öll mæliker, sem notuð eru, í stað þess að smíða þau eftir einu löggiltu keri, eins og þar átti sér stað.
Ég endurtek það, að ég skora á hv. flm. og hv. frsm. meiri hl. að segja, hvað þeir hafa átt við með fyrrnefndum ummælum. Hafi þau verið sögð með tilliti til Hesteyrarmálsins, mun ég gera nokkra grein fyrir því máli.
Hv. frsm. sagði, að það væri öruggara að vigta síldina en mæla, á þann hátt væri hægra að afstýra sviksemi heldur en við mælingu. Þetta er misskilningur. Vigt getur alveg eins verið röng eins og mál, bæði viljandi og óviljandi. Og ef leita ætti eftir réttlátasta mælikvarðanum á bræðslusíld, þá væri sjálfsagt að fyrirskipa mælingu, því að í máleiningunni er jafnara verðgildi af síldinni heldur er. Í vigtareiningunni. Það er nefnilega eins og hv. frsm. minni hl. benti á, að þegar mikill þungi fer í málin, er það af því að síldin er orðin slæpt. Þegar síldin aftur á móti er ný, rúmast hún verr í málunum. Mál af nýrri síld er því miklu léttara en mál af gamalli síld, en hefir þó meira notagildi fyrir verksmiðjuna. Ef lögbjóða ætti aðra aðferðina undantekningarlaust. væri því nær lagi að láta mæla alla síld, en banna að vigta.
Það væri áreiðanlega til mikils skaða fyrir bæði kaupendur og seljendur að lögbinda vigt á síld. Ég veit a.m.k., að síldarverksmiðju þess félags, sem ég vinn við, er mjög erfitt að koma við vigtun. Og auk skaðans, sem það veldur, hvað seinlegt er að vigta, er nokkur kostnaður við að útvega vigtir og líta eftir þeim. Eins og mi standa sakir, þegar enginn atvinnurekstur ber sig, þá er það skylda löggjafarvaldsins að hrúga ekki athugunarlaust og algerlega að óþörfu auknum kvöðum á þá, sem enn reyna að halda uppi atvinnu. Og sú atvinnugrein, sem hér er um að ræða, stendur svo höllum fæti og er svo tekjurýr fyrir framleiðandann, að gjalda verður varhuga við að íþyngja henni meir en þegar er búið. Ríkissjóði hefir hún verið óvenjuleg tekjulind. 5% útflutningsskattur hefir verið lagður á framleiðsluna og auk þess gjald í flugferðasjóð.
Síðustu orðin í ræðu hv. frsm. meiri hl. báru vott um, hvað lítið hann hefir verið búinn að athuga þetta mál, þegar hann skrifaði undir nál. Hann var að mæla fyrir niðurfærslu á sektarákvæðum frv., sektum fyrir það, ef síldin er ekki vigtuð. Þessa niðurfærslu rökstuddi hann með því, að þrátt fyrir allt gæti þó komið fyrir, að svo stæði á, að það væri nauðsynlegt að mæla síldina í stað þess að vigta hana. Hann viðurkennir þannig, að það hljóti að koma fyrir, sem hann sjálfur vill lögbanna að komi fyrir, að það geti í einstökum tilfellum nauðsynlega þurft að gera það, sem hann vill algerlega banna mönnum að gera. Ég skil ekki, hvernig þessi rök geta samrímazt afstöðu hv. þm. til frv.
Ég vil að endingu skora á hv. þm. að hafa það hugfast, að það dugir ekki, að Alþ. leggi sí og æ nýjar kvaðir á atvinnugreinar, sem bera sig illa, en veita þó ríkissjóði miklar tekjur og fjölda fólks góða atvinnu.