10.05.1932
Efri deild: 71. fundur, 45. löggjafarþing.
Sjá dálk 953 í B-deild Alþingistíðinda. (502)
7. mál, lax- og silungsveiði
Fors.- og atvmrh. (Tryggvi Þórhallsson):
Ég gat ekki verið viðstaddur upphaf þessarar umr., og fór ræða hv. frsm. meiri hl. því fram hjá mér, en þar bætir það úr skák, að ég mun ekki hafa þurft að gera miklar aths. við ræðu hans, því að skoðanir okkar munu falla nokkurn veginn saman í þessu máli. Hinsvegar gafst mér tækifæri til að hlusta á hina ýtarlegu ræðu, sem hv. frsm. minni hl. hélt í þessu máli, en hann telur frv. svo gallað, að hann ber fram rökst. dagskrá um að vísa málinu frá til nýs undirbúnings, og viðurkenndi hann þó, að málið væri að sumu leyti vel undirbúið. Vil ég út af þessu minna á það, að þetta mál hefir fengið alveg óvenjulega góðan undirbúning. Að undirbúningi þess unnu þrír menn, og fór hv. frsm. minni hl. einmitt mjög lofsamlegum orðum um einn þeirra og viðurkenndi, að hann hefði einna bezta þekkingu á þessum málum, náttúrufræðinginn Pálma Hannesson rektor, sem auk náms síns hefir verið starfsmaður hjá Fiskifélaginu og Búnaðarfélaginu og ráðunautur í klakmálunum og haft umsjón með þessari starfsemi. Verður því ekki annað sagt en að vel hafi verið séð fyrir þekkingunni á erlendri löggjöf og reynslunni hér heima og erlendis í þessum efnum. Annar maðurinn, sem starfaði að undirbúningi þessa frv., var einhver bezti lögfræðingur landsins, Ólafur Lárusson prófessor, og þriðji maðurinn var hæstv. forseti Nd., sem um nokkur ar starfaði í mþn. í landbúnaðarmálum og var form. þeirrar n. Samdi n. rökstutt og ýtarlegt álitsskjal um málið, sem fylgdi frv., er það fyrst var lagt fyrir þingið, 1930, enda er ekki vafi á því, að þessir menn hafa unnið mikið og gott starf með undirbúningi þessarar löggjafar, sem þeir hafa reynt að sníða í öllu eftir reynslu manna í þessum efnum hér og utanlands.
Um það er ekki að villast, enda er það og viðurkennt af hv. frsm. minni hl., að höfuðtilgangur þessarar löggjafar er að reyna að hindra þá þróun, sem verið hefir hér til þessa um þessa auðsuppsprettu, lax- og silungsveiðina, sem alltaf fer stórþverrandi. Höfuðtilgangurinn með þessari löggjöf er að reyna að tryggja, varðveita og auka þessa auðsuppsprettu fyrir landsins börn nú og í framtíðinni. Ég þarf ekki að eyða löngu máli til að rökstyðja það, hversu lax- og silungsveiðin hefir gengið til þurrðar. Er hvorttveggja, að rökin fyrir því eru mörg og mikil, enda er þetta alviðurkennt. — Vil ég fyrst minna á það, að örnefni benda víða til þess, að verið hafi töluverð laxveiði áður, þar sem hún er þorrin nú. Þá munu og þeir, sem hafa kynnt sér hina nákvæmu og ágætu jarðabók þeirra Árna Magnússonar og Páls Vídalín, sem nú er verið að gefa út — en sú bók hefir að geyma lýsingu á jörðunum hér á landi eins og þær voru fyrir 200 árum —, hafi tekið eftir því, hversu það er ákaflega áberandi, hvað laxveiðin hefir minnkað mikið. Hefi ég einkum tekið eftir þessu um Borgarfjörð, þar sem ég er sérstaklega kunnugur, hversu lax og silungsveiðin hefir gengið þar til þurrðar, og vita þó allir, sem þekkja til þessarar bókar, að þar er ekki gert meira úr hlutunum en vert er, heldur þvert á móti gert minna úr hlunnindum og kostum jarða en við jafnvel mundum telja rétt. Hinsvegar má svo benda á það, að laxveiðin hefir víða farið stórþverrandi nú á síðustu árum, og stafar þetta fyrst og fremst af því, að á síðari árum hafa menn komizt upp á að nota fullkomnari veiðitæki og þannig tekizt að ná óhóflega miklu af laxi, enda er það viðurkennt, að vart sé nú nóg eftir til þess að halda við stofninum, hvað þá heldur til að auka hann og tryggja veiðina. Vil ég segja það — og ég átti frumkvæðið að því, að n. var skipuð til að vinna að þessum málum —, að tilgangurinn með þessari löggjöf er eingöngu sá, að stuðla að því að tryggja þessa auðsuppsprettu, sem laxveiðin er, fyrir landsins börn. Ég hefi þá trú, og er enda viss um, að með skynsamlegri lög gjöf er hægt að hafa stórum auknar nytjar af laxveiðinni. Það má að vísu segja það um þessa lagasmíð sem annað, að hún er ekki alfullkomin, en út af gagnrýni hv. frsm. minni hl. á frv., sérstaklega viðvíkjandi ádráttarveiðinni, sem honum fannst ekki nægilega takmörkuð með ákveðum frv., vil ég segja það, að ég er fús til samvinnu við hann um að bæta úr því. Mun ég ekki standa á móti því, að reynt sé að fullkomna þau ákvæði frv., sem miða að því að tryggja höfuðtilgang þess, en ég er síður fús til hins, sem meira bar á í Nd. en hér, að fara að draga úr þeim ákvæðum frv., sem miða að því að hindra, að svo óhóflega mikið sé veitt af laxi og nú er gert neðan til í ám og í sjó. Er ég ófáanlegur til þess að draga úr löggjöfinni um þau atriði, sem nauðsynleg eru til að tryggja það, að nóg af laxi gangi upp eftir ánum til þess að halda við stofninum, en get gengið með hv. frsm. minni hl., á meðan hann leggur áherzluna á það, að hindra óhæfilega ádráttarveiði, og er reiðubúinn til að eiga samvinnu við hann um að skýra þau ákvæði frv., sem að þessu lúta, og gæti ef til vill komið til mála að alfriða einhverja hylji, sem menn vita um af langri reynslu, að hafa reynzt ágætir hrygningarstaðir. Um þetta er ég fús til samvinnu við hv. frsm. minni hl., en af því leiðir þó engan veginn, að ég geti gengið inn á að vísa málinu frá nú. Eins og ég áður sagði, hefir verið lögð mikil og ágæt vinna í þetta frv., enda hefir það að geyma mörg þörf og góð ákvæði, og tel ég því sjálfsagt, að frv. verði látið ganga fram nú og reynslan látin sker úr, hvernig þessi löggjöf gefst. Það er og vitanlegt um löggjöf eins og þessa, að hana þarf að endurskoða eftir stuttan tíma; á þetta þó einkurn við að því er snertir ósaveiðina og ádráttarveiði frammi í ám. Aðaltilgangurinn með þessari löggjöf er að reyna að koma því til leiðar, að meiri nytjar verði að ánum en nú er og tryggja það, að veiðin í reim gangi ekki til þurrðar, og samkv. því er ég, eins og ég reyndar áður sagði, fús til samvinnu um allt það, sem miðar meira í friðunaráttina, en ég legg áherzlu á það, að frv. verði að lögum nú og reynslan verði látin skera úr því, hvernig það gefst.
Hv. frsm. minni hl. fór lítið inn á einstök atriði, og skal ég ekki gera það heldur, en ég vil þó drepa á eitt atriði, sem hv. frsm. minni hl. talaði um og taldi vera stjórnarskrárbrot. Ég er að vísu ekki lögfræðingur, og skal því ekki fara út í þá hlið málsins, en ég vil segja það, að þótt svo sé, eiga menn samt ekki mikið í hættu, því að það liggur opið fyrir að láta dómstólana skera úr þessu. Annars verð ég að segja það, að ég hefi ekki mikla trú á því, að maður eins og Ólafur Lárusson prófessor hafi skilizt svo við frv., að hér geti verið um stjórnarskrárbrot að ræða.
Skal ég svo ekki að sinni tefja bessar umr. meira. Ég vona, að málið verði látið ganga afram, og er fús til að stuðla að því, að svo miklu leyti, sem við verður komið, að fram fáist aukning á þeim ákvæðum frv., sem einkum miða í þá átt að styðja höfuðtilgang þess, en legg aðaláherzluna á það, að reynslan verði látin skera úr í þessum efnum, en löggjöfin endurskoðuð, er lengra líður frá.