01.04.1932
Neðri deild: 40. fundur, 45. löggjafarþing.
Sjá dálk 1016 í B-deild Alþingistíðinda. (554)
12. mál, vatnasvæði Þverár og Markarfljóts
Lárus Helgason:
Hv. 2. þm. Rang. þótti eðlilegt, að ég segði, að við mættum vel við una, að þetta mál væri leyst á þann hátt, sem frv. gerir ráð fyrir, því að ég mundi hafa talað þar sem Skaftfellingur, en um Rangæinga væri öðru máli að gegna. En mér finnst, að Rangæingar mættu einnig vel við una, og það engu síður en við Skaftfellingar, ef vötnin eru brúuð, þó að ekki sé um leið verið að fást við áveitur og stórkostlegar fyrirhleðslur.
Ég viðurkenni, að það er náttúrlega mjög viðkvæmt mál, ef jarðir fara í eyði. En á þeim tímum, sem nú eru, held ég það sé ennþá viðkvæmara og óheppilegra, ef horfið er að því að eyða geysilega miklu fé til þess að vernda örfáar jarðir, eða jafnvel hluta af þeim, og það því fremur, sem erfitt mun að afla þessa fjár. Mér er ekki geðfellt að deila um þetta við hv. þm. Rang., en ég verð að láta mitt álit í ljós, því að ég þykist málinu kunnugur engu síður en þeir.
Ég tel það rangt, sem hv. 2. þm. Árn. sagði, að ekki mundi líða á löngu þangað til Fljótshlíð legðist í auðn, ef ekki væri að gert. Hann meinar þetta held ég ekki. það getur ekki verið um að ræða nema örfáar jarðir. Áin brýtur af landinu aðeins á nokkrum kafla og hefir verið að því í hundruð ára. Ég hefi enga trú á, að hún fari nú að verða svo stórvirk, að ástæða sé til að tala um, að þessi „fagra sveit“ muni á skömmum tíma leggjast í auðn. Það eru e. t. v. einhverjir partar af jörðum í hættu, sem lítt byggilegar kynnu að verða nema með tilkostnaði. En það yrði eflaust mjög dýrt að tryggja þær, og á ekki við að setja það í samband við þetta samgöngumál.
Ég gat þess áðan, og því hefir ekki verið mótmælt, því að það er ekki hægt, að ég veit til þess, að komið hefir fyrir, að svo að segja allt vatnið úr Þverá, Affalli og Álum hefir runnið fram í Markarfljót. Það gerði það síðast nú í haust, og það hefir ekki borið á, að Seljalandsgarðurinn hafi bilað. Hinsvegar veit ég, að ef hlaðið væri fyrir vötnin, svo að þau rynnu þannig alltaf framvegis, þá yrðu Eyjafjöllin í mikilli hættu, jafnvel þó að miklu fé væri varið í Seljalandsgarðinn. Það er nokkuð annað, þó að vötnin skvampist þarna fram einstöku sinnum; af því stafar minni hætta.
Þá voru hv. þm. að tala um áveitur niðri í Landeyjum. Þarna kemur það, til hvers þessar flóðgáttir eiga að vera. Um leið og menn vilja reyna að ná tökum á þessum óhemjulegu og óviðráðanlegu vatnsföllum, sem eyðileggja á jafnátakanlegan hátt og hv. 2. þm. Rang. lýsti, og brúa þau, á að fara að dreifa þeim niður um allar Landeyjar. Ég held, að það sé alls ekki hyggileg aðferð. Það væri byggilegra fyrir þá í Landeyjunum að auka túnin sín, þar sem því verður komið við.
Ég skal svo ekki tefja tímann meira. Aths. er víst orðin nógu löng.