03.03.1933
Neðri deild: 15. fundur, 46. löggjafarþing.
Sjá dálk 2888 í B-deild Alþingistíðinda. (146)
Fyrirspurnir um stjórnarráðstafanir
Ólafur Thors [óyfirl.]:
Ég hefi ekki miklu að bæta við það, sem ég sagði áðan um þetta framferði hv. 2. þm. Reykv., og finn líka á honum, að hann ber nokkurn kinnroða fyrir framkomu sína, og þó er hann ekki vanur að blygðast sín fyrir hið smávægilega. Það er undarlegur hugsunarháttur hjá hv. þm., ef hann heldur, að aðstaða Norðmanna til samninganna velti einungis á því, hvað Norðmenn hafa látið okkur í té. Vitaskuld verða samningarnir að dæmast að miklu leyti í Noregi eftir því, hvað Norðmenn hafa fengið hjá okkur. Og ef svo kynni að fara, að það, sem þeir hafa fengið frá Íslandi, væri að dómi þeirra Norðmanna, sem hér vilja öðlast fríðindi, eitthvað annað og minna en þeir gerðu kröfur til, þá hefir það vitaskuld nokkra þýðingu fyrir þá Norðmenn, sem okkur eru velviljaðir og einhverju vilja fórna, að fá frið til að undirbúa akurinn áður en slíkt verður almenningi kunnugt, því að vitanlega eru til í Noregi óþroskaðir stjórnmálamenn engu síður en hér innan Alþýðuflokksins. Það er óþroskaður hugsunarháttur hjá hv. 2. þm. Reykv., ef hann heldur, að sú staðreynd, að þess var óskað, að samningunum væri haldið leyndum, færi að því rök og bendi til þess, að vér Íslendingar höfum samið okkur í óhag í þessu efni. Hv. þm. veit vel, að hin raunverulega ástæða í þessu efni er önnur, nefnilega sú, að í þessum samningum eru viss fríðindi látin í té Norðmönnum, sem við kærum okkur ekki um, að önnur lönd fái vitneskju um meðan á samningunum stendur. E. t. v. er það gleðiefni fyrir hv. þm. að ljósta þessu upp, en hvort það her vott um ábyrgðartilfinningu, ætla ég öðrum að dæma um. Hv. þm. færir sér til afsökunar, að hann hafi á fundi utanríkismálan. tekið afstöðu gegn þessum samningum og að hann finni sig ekki skuldbundinn af neinum heitum Jóns Árnasonar eða mínum. Við þessu er það að segja, að þessi heit voru gefin í nafni og í fullu umboði okkar ríkisstj.; þau heit voru bindandi fyrir ríkisstj. og þjóðina, og þeim gat ekki talizt stefnt í neinn voða, þótt einum þm. landsins, sem auk þess er sérstaklega trúnaðarmaður í utanríkismálum, fengi að vita um málið. Það var ekki búizt við, að menn myndu gera leik að því að rjúfa slíkt heit, sinni þjóð til minnkunar. En hvað það snertir, að hv. 2. þm. Reykv. hafi tekið afstöðu til samninganna, þegar þeir voru kynntir utanríkismálan., þá er því til að svara, að á þeim fundi sagði þessi hv. þm. ekki eitt einasta orð um þá, og aðspurður, hvort hann væri með eða móti samningunum, sagðist hann ekkert um það vita; og aðspurður, hvort hann ætlaði að bera kápuna á báðum öxlum, þá sagði hann, að það gæti vel verið. Þótt í þessari n. hafi ýmsir átt sæti og ærið sundurleitir, þá hefir þó aldrei komið fyrir áður, að einn maður hafi tekið sig út úr og gert leik til þess að svíkja hlutverk n., sem er að standa sameinuð á verði gegn þeim útlendingum, sem hagsmuni vilja öðlast hér á landi. Þetta hefir enginn gert fyrr en hv. 2. þm. Reykv. nú að þessu sinni. Það hefir einu sinni áður komið fyrir, að annar maður mætti á fundi utanríkismálan. í forföllum hv. þm., sessunautur hans, þm. Ísaf. Hann er að vísu lítið þroskaður, og taldi sig ekki dómbæran um það, sem þar fór fram, og greiddi ekki atkv. á fundinum. En hann virðist ekki hafa svikið þagnarheit sitt um það, sem fram fór.
Það var svo ekki fyrr en 12 mánuðum síðar, að hv. 2. þm. Reykv. stóð upp á fundi í utanríkismálan. og lýsti því yfir, að hann mundi ekki fylgja samningunum, og óskaði hann þá eftir því, að það væri bókað, að hann hefði frá öndverðu verið þeim andvígur, og taldi sig þess vegna ekki bundinn þagnarskyldu um þá. Þetta var náttúrlega skynsamleg yfirlýsing, en helzt til seint fram borin. Mér dettur ekki í hug að fara nú að ræða um samningana, þar sem þeir eru ekki á dagskrá og hafa eigi verið birtir. En ég skal ekki neita því, að þeir veiti Norðmönnum nokkur hlunnindi, sem þeir hafa lengi notið hér við land. Ég get upplýst, að þessi hlunnindi eru ekkert annað en formleg staðfesting á litlum hluta af þeim fríðindum, sem þeir hafa notið áður, undir handarjaðri íslenzkra yfirvalda. Og auk þess er hér aðeins um atriði að ræða, sem ekki fer í bág við princip íslenzkra laga. Ég ber engan kinnroða vegna samninganna, og ber engan kvíða fyrir umr. um þá á sínum tíma. Sannleikurinn er sá, að hv. þm. sárnar, hvað samningarnir hafa tekizt vel. Og þessi andmæli hans eru vitanlega borin fram gegn betri vitund, því að flokkur hv. þm. hefir æfinlega verið boðinn og búinn til þess að höggva skarð í þann skjólgarð, sem fiskiveiðalöggjöfin hefir sett til verndar íslenzkri landhelgi. Alþfl. hefir jafnan viljað opna landhelgina, síðan 1918, að hann gaf út stefnuskráryfirlýsingu sína um það efni. Þegar svo fulltrúar flokksins koma nú fram með heilagri vandlætingu út af því, er þeir ímynda sér, að slakað hafi verið á fiskiveiðalöggjöfinni, þá er ég fyrir mitt leyti sannfærður um, að þeir gera það gegn betri vitund. Það þarf engan að undra, þó að við yrðum fyrir hönd Íslendinga í samningunum við Norðmenn að viðurkenna formlega og staðfesta með samningunum nokkuð af þeim réttindum, sem þeir höfðu áður haft hér á landi, þegar þess er gætt, að íslenzka bændastéttin hafði þá nýskeð orðið fyrir því höggi frá norsku bændastjórninni, að hún hafði sagt upp kjöttollssamningunum, af því að hún taldi, að kjöttollurinn væri 15 au. of lítill og vildi hækka hann upp í 30 au. á kg. En við fengum samið þannig um, að tollurinn lækkaði, ekki einungis niður í 15 au., heldur niður í 10 au.; en út í það fer ég ekki nánar nú. Náttúrlega er það mjög vel viðeigandi, að þessi hv. þm. kóróni ummæli sín og alla framkomu í þessu máli með getsökum um, að ég hafi verið keyptur til þess að óska eftir því, að samningunum yrði haldið leyndum. Hv. þm. er sjálfur maður, sem er vanur verzlun á ýmsum sviðum, og þá að líkindum vanur kaupum og sölu á sannfæringu sinni og annara. En hvað sem hann nú heldur um mína sannfæringu í þessu máli, hvort hún hafi verið til sölu, þá ætti hann að láta sér nægja með að vera búinn að svíkja þagnarheit sitt í utanríkismálan., þó hann bæti því ekki við að bregða stjórn erlends ríkis um, að hún hafi gert sviksamlega samninga við fulltrúa annarar þjóðar.