03.06.1933
Efri deild: 89. fundur, 46. löggjafarþing.
Sjá dálk 2860 í B-deild Alþingistíðinda. (4593)
59. mál, stjórnarskipunarlög
Ingvar Pálmason:
Ég geri ekki ráð fyrir því að fara langt inn á þær brtt., sem hér liggja fyrir við þetta frv. Þeim hefir verið lýst af hálfu flm. þeirra, og það hefir verið fært fram það gildi, sem þær hafa. Það hafa aftur á móti verið færðir fram af andmælendum þeirra þeir gallar, sem á þeim eru. Ég skal segja rétt eins og er, að ég er ekki meiri gáfumaður en það, að ég á erfitt með að gera upp á milli þessara tillagna, sem að líkindum lætur, þar sem tvær hafa komið fram nýjar, önnur á fundinum nú en hin í gærkvöld. Þess vegna mun ég ekki ræða þær. En áður en gengið verður til atkv. um þetta mál, þá vildi ég minnast á tildrögin til þess forms, sem það er nú komið í, og afgreiðslu þess.
Ég þarf ekki að rifja það upp, að fyrir stuttu kom fram uppástunga um það í þeim flokki, sem ég tilheyri, að leysa þetta mál með samkomulagi allra flokka. Niðurstaðan af þessu var sú, að formanni þingflokks okkar var falið að mæta sem samningamaður, með öðrum manni að vísu, við þessar tilraunir. Hann gat þess strax, að ef hann ætti að verða við þessum tilmælum, óskaði hann eftir að fá umboð til að semja þannig lagað, að það, sem yrði niðurstaðan, yrði samþ. af flokknum. En þó meinti hann það ekki, að þar með væri bundið atkv. hvers einstaks flokksmanns, en hann óskaði að fá yfirlýsingu svo margra manna í flokknum, sem hann taldi nægja, og þessa yfirlýsingu fékk hann frá mér. það er mér ekkert launungarmál. Og þó að ég viðurkenni það fyllilega, að árangurinn af þessum samningaumleitunum varð allt annar en ég óskaði að hefði orðið, þá tel ég mér skylt að standa við það loforð, sem ég gaf mínum umboðsmanni, og standa við þá samninga, sem hann hefir gert. Þó að hér séu komnar fram í deildinni brtt. við frv., sem ganga meira í þá átt, sem ég hefði kosið, þá get ég ekki greitt þeim atkv. Sömu rök liggja til þess, að ég get heldur ekki greitt þessum brtt. atkv. mitt. Ég tel ekki rétt gert af mér að ganga frá umboði því, sem ég hefi gefið til samninga, og gefa þar með tilefni til þess, að aðrir aðilar gangi einnig frá sínum. Það er sýnt, að foringjar Sjálfstfl. og Alþfl. vilja halda fast við gamla samkomulagið, og þá virðist mér opin leið, að flokkarnir sem flokkar séu ekki lengur bundnir, ef breytt verður, og ég lýsi því strax yfir, að fari svo, að einhverjar breyt. verði gerðar, þá tel ég mig ekki lengur bundinn við þá samninga, sem ég hefi áður gert. Ég skal ekki segja, hvað hlytist af því, ef svo margir fengjust til fylgis við breytingarnar, að þær næðu hér samþykki, en það kann að vera rétt, sem lýst hefir verið yfir, að hv. Nd. mundi ekki granda frv., þó það færi þangað aftur.
En það var annað og meira, sem fyrir mér vakti. Það var ekki endilega að koma málinu í höfn á þessu þingi, heldur að afla því svo mikillar tryggingar, að það fengi afgreiðslu á næsta þingi. En ef þeir flokkar, sem nú skipa þing og munu skipa næsta þing, fá nú átyllu til þess að ganga frá samningaumboði sínu, þá er líklegast og sanngjarnt, að þeir telji sig ekki bundna við þessa afgreiðslu málsins. En verði það hinsvegar samþ. eins og það nú liggur fyrir, þá tel ég, að allir flokkar séu bundnir á næsta þingi við þetta samkomulag. Þá má álíta, að nægtrygging hafi náðst fyrir því, að málinu verði fylgt fast eftir á næsta þingi. Af þessum ástæðum mun ég greiða atkv. á móti öllum brtt., sem fram hafa komið. (Dómsmrh.: Líka þeim till., sem samkomulag hefir fengizt um?). Auðvitað ekki þeim, sem samkomulag hefir náðst um á réttan hátt, en þótt ýmsar skoðanir hafi komið í ljós í viðtölum, og menn jafnvel fallizt á sumar þeirra, þá tel ég mig ekki bundinn, ef ég á þennan hátt er leystur frá umboði því, sem ég hefi áður á minnzt. En þetta, að allir flokkar standa að afgreiðslu málsins, er trygging fyrir framgangi þess á næsta þingi. Áður en til atkv. er gengið tel ég nauðsynlegt að lýsa yfir þessu, og minni jafnframt á, að þótt tryggt hafi verið, að breytingarnar verði einnig samþ. í hv. Nd., þá er það spursmál, hvort málinu er ekki stefnt frá með því. Enda vil ég láta í ljós þá ósk, að allar brtt. verði teknar aftur og að til atkv. verði gengið um frv. Eftir túlkun þeirra að dæma held ég, að þær séu ekki stórvægilegar, og hvers vegna þá að stofna málinu í hættu? Það var sagt hér í gærkvöldi, að við framsóknarmenn ættum erfitt með að fylgja frv., af því að við hefðum viðhaft svo mörg og stór orð. Slíkum stóryrðum hirði ég ekki að svara, en get sagt fyrir mig, að þegar ég gekk að samningum, þá var það alls ekki sársaukalaust, og því aðeins lagði ég það á móti mér, að ég bjóst við, að af því mundi leiða viðunandi og sómasamlega lausn.