18.11.1933
Efri deild: 13. fundur, 47. löggjafarþing.
Sjá dálk 200 í C-deild Alþingistíðinda. (1357)
38. mál, undanþága frá áfengislöggjöfinni
Ingvar Pálmason [óyfirl.]:
Hv. 3. þm. Reykv. byrjaði á því að segja, að hann hefði verið bannmaður, og sagðist hann vera það enn. En ég held, að þeir, sem á hlýddu, hafi með engu móti getað fengið það út úr ræðu hans. Ég get trúað því, að hann hafi verið bannmaður, en ég trúi því ekki, að hann sé það enn. Hann hefir ekki afsannað þau ummæli mín, að hann og hv. 2. þm. Rang. væru skoðanabræður þeirra manna, sem sátu þingið 1919. Þeir halda fram sama málstað og andbanningar hafa gert undanfarin þing.
Hv. þm. hneykslast á því, að ég ámælti hv. flm. fyrir þetta frv., sem ég sagði, að opnaði allar gáttir fyrir áfenginu á þess að setja nokkrar skorður við. Hv. þm. vildi snúa orðum mínum við, til þess að geta fótað sig á heim, og halda því fram, að ég hefði sagt, að þeir vildu kippa öllum skorðum burt. Þetta sagði ég aldrei.
En okkur ætti að koma saman um það, að áfengislöggjöfin er ekki viðunanleg eins og nú er. Annað mál er það, hvort ekki er hægt að breyta henni til bóta. Tel ég það því ekki nema sanngirnikröfu, að settar verði nýjar skorður um leið og áfenginu er veitt inn í landið.
Í ræðu sinni sagði hv. 3. þm. Reykv. það, að bannl. hefðu aldrei nokkrum manni bjargað. Held ég, að þetta sé ekki annað en tóm orð. Get ég skýrt frá hví, að í minni sýslu hefir ástandið breytzt svo, að enda pott meiri hl. manna væri þar á móti banni 1908, þá vilja menn þar nú heldur þau l., er nú gilda, heldur en engin bannl., þrátt fyrir missmíði á löggjöfinni og framkvæmd hennar. Er það sönnun þess, að þau hafa bjargað mörgum. Það, að snúa hugarfari íbúanna, er sú bezta björg, sem hægt er að veita. Ég hefi sjálfur fengizt alllengi við þessi mál. Í mínu byggðarlagi var brennivínssala. Þar bjuggu þá 200–300 manns. Þeir drukku því meira en 1.200 manns drekka nú. Hvað mörgum þarna hefir verið bjargað, getur enginn sagt, en þeir eru áreiðanlega margir.
Hv. þm. sagði, að breyting sú, sem yrði við frv., væri nálega engin, en þó væri það til bóta. Þegar það væri komið á, þá væri eitthvað öðru máli að gegna en um Spánarvínin, sem menn drykkju sig fulla í. Menn myndu þá fá sér þetta og rétt dreypa í það. Ég get nú ekki talað um þetta af reynslu, því að ég hefi ekki bragðað vín í 43 ár. En mér þykir það ólíklegt, því var líka haldið fram, þegar Spánarvínsundanþágan var á döfinni, að þetta væri eina ráðið til að forðast helvítis brennivínið, sem menn drykkju sig fulla í. Þetta er nú samkvæmnin.
Ég lofaði í fyrri ræðu minni að beita ekki málþófi í þessu máli. En mér láðist að gera aths. við eina setningu í ræðu hv. flm. Hann sagði, að áhugaleysi við kosningarnar bæri ekki að skilja svo, að þeir, sem sætu heima, væru frekar bannmenn en andbanningar. Það væri frekar á hinn veginn. Það er náttúrlega rétt, að þessi skipulagði félagsskapur, sem unnið hefir gegn banninu, hafi átt aðsetur sitt í Reykjavík. En ef athugaðar eru gerðir þessa félags úti um landið, þá held ég, að það sé ekki vafa bundið, að þeir hafa haft fullt eins mikil áhrif og góðtemplarareglan, því að reglan beitti engum agitationum fyrir kosningarnar, en andbanningar gáfu út blað sitt, og daginn fyrir kosningarnar smeygðu þeir því inn á hvert heimili. Nei, ef gert verður upp, þá er það áreiðanlegt, að andbanningar eiga fyllilega þann heiður skilinn, ef heiður skyldi kalla, að þeir hafa ekki legið á liði sínu. Ég læt hér útrætt um þetta mál; ég sé ekki ástæðu til þess að endurtaka það, sem ég hefi áður fært fram. Ég held, að ekki finnist mikil rök til þess að hnekkja því, sem ég hefi sagt um atkvgr. og lögin yfirleitt, og ég vil að lokum láta það í ljós, að mér virðist algerlega óviðeigandi að afgr. slíkt frv., bæði nú og síðar, án þess að um leið sé sett bindindislöggjöf í samræmi við þá atkvgr., sem nú hefir farið fram.