20.11.1934
Neðri deild: 41. fundur, 48. löggjafarþing.
Sjá dálk 853 í B-deild Alþingistíðinda. (1050)
22. mál, verkamannabústaðir
Pétur Halldórsson [óyfirl.]:
Ég vildi gjarnan spyrja þá þdm., sem telja nauðsynlegt að fella brtt. á þskj. 513, hvaða ástæða sé til þess að einskorða þessi fríðindi til byggingar verkamannabústaða við eitt félag t. d. hér í Reykjavík. Þegar þetta frv. er borið saman við lögin um samvinnubyggingarfélög, stendur mjög líkt á. Í báðum tilfellunum aðstoðar ríkið menn til þess að byggja með vissum skilyrðum. Með lögunum um byggingarsamvinnufélög veitir það ábyrgð fyrir allt að 80% af verði húsanna, en samkv. þessu frv. fá þeir, sem byggja verkamannabústaði, 85% lánað af andvirði húsanna, sem að mestu er tekið að láni með ábyrgð ríkissjóðs. Í síðara tilfellinu er talið óhjákvæmilegt, að aðeins eitt félag eða ein stj. úrskurði allar lánbeiðnir í þessu skyni, og því til stuðnings er því haldið fram, að ef fleiri en eitt félag gefi leyfi til bygginganna geti það valdið glundroða um framkvæmdirnar. Í l. um samvinnubyggingarfélög er aftur sagt, að ef 15 menn á sama stað stofni byggingarfélag á grundvelli laganna, þá fái það ábyrgð ríkissjóðs fyrir láni til þess að byggja fyrir. Á hverjum stað geta verið eins mörg byggingarfélög og menn vilja, aðeins að fæst 15 menn séu í hverju. Ég sé nú ekki mikinn mun á þessum tveimur löggjafaratriðum, eða a. m. k. ekki þann mun, sem getur réttlætt þann mikla mismun, sem á milli laganna er gerður. Ég vildi því mælast til, að mér væri með rökum bent á, hvaða sérstök ástæða væri fyrir því að hafa aðeins eitt byggingarfélag á hverjum stað, þegar um verkamannabústaði er að ræða, en ótakmarkaða tölu í hinu tilfellinu. Ef einhver sá munur væri á þessum tveimur lögum, sem sýnilega réttlætti það, að takmarka svo mjög þessa heimild að því er snertir byggingarfélög verkamanna umfram byggingarsamvinnufélögin, þá gæti ég gengið inn á að hafa aðeins eitt byggingarfélag í hverjum kaupstað, en verði ekki sýnt fram á það, þá er hér ekki um annað að ræða en ofbeldi eitt, sem algerlega er óhæfilegt að hafa í frammi á löggjafarsamkomu þjóðarinnar.
Þá tel ég, að á það beri að líta í þessu sambandi, að Rvíkurbær leggur fram úr sjóði sínum 65 þús. árlega til þess að reisa verkamannabústaði. Er því ekki óeðlilegt, þó að fram komi óskir um það, að fé þessu sé varið samkvæmt ósk borgaranna sjálfra, en með frv. því, sem hér liggur fyrir, er þetta bundið svo þröngum skilyrðum, að það er ekki nema lítill hluti þeirra, sem getur notið þeirra hlunninda, sem hér er um að ræða fyrir verkamenn og aðra þá, sem skilyrði hafa til þess að fá hús keypt hjá byggingarfélaginu.
Ég vil svo að síðustu undirstrika það, sem ég hefi bent á áður, að verði ekki með rökum bent á, í hverju sá munur liggur, sem getur réttlætt þann mismun, sem gerður er á þessum tveimur lögum, lögum um verkamannabústaði, og lögum um samvinnubyggingarfélög, þá er ómótmælanlega ljóst, að hér er verið að aðhafast eitthvað það, sem ekki mun geta talizt eðlilegt.