22.10.1934
Neðri deild: 16. fundur, 48. löggjafarþing.
Sjá dálk 1708 í B-deild Alþingistíðinda. (2235)
67. mál, útflutningsgjald af síld til hlutaruppbótar sjómönnum
Frsm. (Finnur Jónsson):
Hv. þm. A.-Húnv. kom hér sem vænta mátti eins og álfur út úr hól. Hann falaði aðeins af því að hann þarf að tala í öllum málum, jafnt þeim, sem hann ber ekkert skyn á, sem hinum, er hann kann eitthvað að þekkja til. Mun ég því ekki svara honum neinu.
Út af ræðu hv. 8. landsk. mun ég víkja nokkuð að sögu þessa máls. Það var þegar í vor, að ýms félög í Alþýðusambandi Íslands skoruðu á það að reyna að fá því til vegar komið, að sjómönnum, sem síldveiði stunduðu, yrði tryggt 7 kr. lágmarksverð fyrir hverja tunnu síldar. En sakir þess, að ýmsir síldarspákaupmenn höfðu þegar selt síld sína fyrir 5 kr. tunnu, treystust útgerðarmenn ekki að verða við þessari kröfu. Stóð því þannig um tíma, að ekki leit út fyrir annað en að flotinn stöðvaðist. Þá var það, að Alþýðufl.menn tóku það ráð, að spyrjast fyrir um það hjá flokkunum, hvort þeir vildu styðja að því, er til þings kæmi, að útflutningsgjaldið af síldinni yrði endurgreitt til sjómanna. Alþfl. var reiðubúinn að gera þetta, Framsfl. gaf loðin svör, en Sjálfstfl. vildi ekki gefa neinar yfirlýsingar fyrir sína ókosnu þm. Hér kom fram, eins og svo oft áður, tvískiptingur í Sjálfstfl. um það, að afnema þetta rangláta útflutningsgjald á síld, þessi sami tvískinningur, sem hefir orðið þess valdandi, að þetta rangláta útflutningsgjald er enn í l. Sjómenn, sem fóru á síldveiðar í vor, voru lögskráðir með því skilyrði, að fengist síldartollurinn endurgreiddur, þá greiddu útgerðarmenn hlut úr 7 kr., jafnvel þó ekki fengist nema 5 kr. fyrir tunnuna. Þetta þýðir, að útgerðarmenn gengu inn á, að sjómenn fengju allan síldartollinn, ef hann fengist endurgreiddur, og að honum yrði skipt milli sjómanna eftir því, hvað þeir öfluðu. Þess vegna er það einróma krafa sjómanna, að Alþingi afgr. þessi l. eins og frv. stj. liggur fyrir, og sú krafa styðst við þá lögskráningu, sem fór fram hér í Reykjavík.
Nú er það rangt hjá ýmsum, sem hafa haldið því fram, að þau skip, sem höfðu flesta tunnutölu af saltsíld, hafi endilega gefið hæstan hlut til sjómanna, því þó skip hafi saltað mikið, gátu þau hafa aflað lítið til bræðslu, svo hluturinn fer ekki nema að litlu leyti eftir því, hvað skipin hafa lagt mikla síld til söltunar. Ég get nefnt dæmi þess, ef óskað er.
Hv. 8. landsk. sagði, að þetta væri ekki styrkur til sjómanna og ekki endurgreiðsla, heldur fé, sem ætti að ganga til þessarar stéttar, en þrátt fyrir það treysti hann sér ekki til þess að neita því, að hér er í raun og veru um endurgreiðslu að ræða. Viðvíkjandi því, hvernig endurgreiðslunni skuli skipt, þá sé ég ekki ástæðu til að fallast á, að útgerðarmenn hafi hönd í bagga með því, en ástæðan fyrir því, að tiltekin eru sjómannafélög Rvíkur og Hafnarfjarðar, er sú, að á öllum skipum, hvaðan sem þau eru af landinu, eru meira og minna sunnlenzkir sjómenn, og það veit ég, að sjómannafélög annarsstaðar á landinu treysta vel þessum félögum til þess að sjá um réttláta úthlutun á þessari endurgreiðslu.
Það er kannske ástæða fyrir mig, áður en málið fer út úr d., að hrinda af mér persónulegum ámælum, sem tvítekin hafa verið hér af hv. 6. þm. Reykv. og hv. þm. G.-K., en þau eru á þá leið, að ég hafi viljað láta skipa þessu svona, af því að sjómenn á þeim skipum, sem ég veiti forstöðu, hafi saltað mikið af síld. Ég lét þetta fyrst sem vind um eyrun þjóta, en þegar farið er að endurtaka þetta í blöðum Sjálfstfl. og bæta því við, að ég vildi hafa þetta svona til þess, að útgerðarfélag það, sem ég stjórna, gæti þarna krækt í nokkra tugi þúsunda, þá hlýt ég að bera þetta af mér. Þeir vita það vel, hv. 6. þm. Reykv. og hv. þm. G.-K., að það er alveg tilhæfulaust, að nokkur útgerð á landinu, og þá ekki frekar samvinnufélag Ísfirðinga, geti fengið nokkurn eyri af þessari endurgreiðslu. Hinsvegar veit ég ekki, hvort það er sagt móti betri vitund eða af því að hv. þm. vita ekki betur, að skip samvinnufélagsins hafi saltað meira af síld en önnur skip, en rangt er það. Meðalsöltun á skip var í sumar 2400 2500 tunnur, en skip samvinnufélagsins söltuðu að jafnaði 2000 tunnur hvert. Ég verð að taka þetta fram til þess að hrinda af mér þessum ámælum, sem komið hafa fram hér í d. hvað eftir annað frá þessum 2 hv. þm. Og ég mætti kannske í þessu sambandi gefa hv. þm. G.-K. það ráð, að vera ekki alltaf að gera sér að skyldu að ítreka þær aðdróttanir, sem hv. 6. þm. Reykv. hefir um hönd í garð andstæðinga sinna. Hv. 6. þm. Reykv. varð einu sinni meðritstjóri Morgunblaðsins en aðeins nokkra daga; hann þótti svo skömmóttur og ósvífinn, að Morgunblaðsmenn treystu sér ekki til að hafa hann í þeirri stöðu. Þess vegna finnst mér, að form. Sjálfstfl. ætti í þessu efni að taka sér Morgunblaðseigendur til fyrirmyndar og vera ekki stöðugt að endurtaka þær aðdróttanir, sem hv. 6. þm. Reykv. kann að hafa í frammi við andstæðinga sína, því líklega í öllum tilfellum eru þær tómur uppspuni. Það mætti ætla, að svo stór flokkur sem Sjálfstfl. er, hafi kosið sér þennan þm. sem formann sinn í öðru skyni en því, að hann ætti að grípa á lofti og margfalda allar persónulegar aðdróttanir og svívirðingar, sem flokksmenn hans hér á þingi kunna að beina til sinna andstæðinga.
Ég sé svo ekki ástæðu til að fjölyrða frekar um þetta að sinni. En ég vil ítreka það, að það er krafa sjómanna, að þessi úthlutun fari fram eins og gert er ráð fyrir í frv., og þessi krafa þeirra byggist á þeirri lögskráningu, sem hér hefir farið fram á skipum sunnanlands.