30.11.1934
Sameinað þing: 17. fundur, 48. löggjafarþing.
Sjá dálk 320 í B-deild Alþingistíðinda. (306)
1. mál, fjárlög 1935
Garðar Þorsteinsson [óyfirl.]:
Ég hefi borið hér fram 2 brtt. Önnur þeirra er um það, að Skáksambandi Íslands verði greiddar 2200 kr. á næsta ári. Stjórn Skáksambandsins hefir skrifað fjvn. og æskt þess, að upp í fjárl. verði teknar 2200 kr. til Skáksambandsins, og er þessi beiðni rökstudd með því, að það sé æskilegt, að þessari stofnun sé veittur styrkur, til þess að hún geti styrkt íslenzka skákmenn til að taka þátt í skákmótum erlendis. Eins og hinu háa Alþ. er kunnugt um, þá eru haldin alþjóðamót, bæði vegna skáklistarinnar og annara íþrótta, svo að segja árlega erlendis. Íslendingar hafa hingað til í raun og veru ekki getað talizt standa jafnfætis öðrum þjóðum í neinum listum, nema skáklistinni. Í sönglist hafa þeir að vísu ef til vill nálgazt eitthvað aðrar þjóðir, en í öðrum íþróttum standa þeir öðrum þjóðum nokkuð mikið að baki. Til dæmis um það, hvað Íslendingar hafa komizt langt í skáklistinni, má segja frá því, að eftir að síðasta skákmót var haldið í Folkestone 1933, en slík skákmót eru alltaf öðru hvoru haldin fyrir öll þau lönd, sem eru í alheimsskáksambandinu, þá var gefin út bók, þar sem prentaðar voru í beztu skákir allra þeirra manna, sem tóku þátt í þessu alheimsmóti. Og það er mjög eftirtektarvert, að í þessari bók voru 10 skákir eftir heimsmeistarann í skák, en 9 skákir eftir Eggert Gilfer, sem mætti af hálfu Íslendinga á mótinu í Folkstone. Í bókinni voru ennfremur skákir eftir ýmsa aðra skákmenn, en Eggert Gilfer komst þetta langnæst heimsmeistaranum, svo að þó að hann standi dr. Aljechin að baki í styrkleika, þá er það hinsvegar vitanlegt, að þessar skákir Eggerts Gilfers hefðu ekki verið birtar í bók þessari, sem er gefin út og send til skáksambanda allra landa, ef þær hefðu ekki þótt framúrskarandi að einhverju leyti. Ég skal ennfremur geta þess, að þeir aðrir íslenzkir skákmenn, sem tóku þátt í þessu móti, þeir Ásmundur Ásgeirsson og Þráinn Sigurðsson, áttu skákir í þessari bók. Munu hafa verið birtar 2 eða 3 eftir hvorn.
Það, sem hefir vakið eftirtekt annara þjóða á þessari íþrótt Íslendinga, er það, að Íslendingar standa að vissu leyti ákaflega framarlega í henni, eins og t. d. sést bezt á leikni Eggerts Gilfers. Hann hefir að þessu leyti skarað fram úr öllum íslenzkum skákmönnum, að hann hefir þótt það beztur af þeim, að eftir hann hafa verið birtar svona margar skákir í þessu erlenda skákriti. Eru þessi rit lesin um öll lönd heimsins, og það er þess vegna mjög mikil auglýsing fyrir Ísland, að fá birtar skákir eftir íslenzka skákmenn í þessum skákritum. Málið á þessum bókum er internationalt, og eru aðeins notuð tvö system, og eru þau skilin, hvort sem er í Evrópu eða Ameríku, og alveg án tillits til þess, hvort sá maður, sem ætlar að notfæra sér bækurnar, er enskur, þýzkur eða franskur eða hverrar þjóðar sem hann er.
Ég vil benda á það, að Skáksamband Íslands hefir nú í gær fengið bréf frá Skáksambandi Tékkóslóvakíu, þar sem þeim er boðið að taka þátt í alheimsmóti, sem halda á í Warsjá 1935. Þó að segja megi, að við höfum ef til vill ekki fjárhagslega getu til þess að senda menn á slík skákmót, þá verð ég þó að benda á það, að ef það eru nokkur íþróttamót, sem Íslendingar geta, að öðru jöfnu, mætt frekar á en aðrar smærri þjóðir, þá eru það einmitt skákmót. Og þetta kemur til af því, að það er þegar fengin reynsla fyrir því, að kunnátta Íslendinga í skákíþrótt skarar langsamlega fram úr öllum öðrum smærri þjóðum. Ég get t. d. bent á það, að Ísland hefir tekið þátt í kappskákum við Noreg, Danmörku og Svíþjóð, og unnið Noreg og Danmörku, en gert jafntefli við Svíþjóð. Nú er álitið, að Svíar séu næststyrkustu skákmenn heimsins, eða m. ö. o. komi næst á eftir Ameríkumönnum, sem hafa unnið 2 síðustu alheimsskákmót, sem haldin hafa verið. Ég vildi þess vegna mælast til þess, að hv. alþm. tækju það til velviljaðrar athugunar, þegar þeir afgreiða þessi fjárlög, sem nú liggja fyrir, hvort þeir sjái sér ekki fært að veita Skáksambandi Íslands þennan styrk, sem hér er farið fram á, til þess að það geti sent 4 beztu skákmenn sína á alheimsskákmótið í Warsjá 1935. Og ég vil sérstaklega benda á það, að ef það er nokkurs vert, að vakin sé athygli á Íslandi í öðrum löndum, þá er þetta einmitt alveg sérstök auglýsing fyrir landið, þar sem allar beztu skákirnar eru birtar í sérstakri bók, eftir að skákmótið hefir verið haldið, og henni er síðan dreift út til allra menningarlanda heimsins, þar sem stofnuð hafa verið skáksambönd, og til allra taflfélaga í þessum löndum. Eins og ég hefi tekið fram áður, þá er málið á þessum bókum alþjóðlegt og verður skilið af hverjum sem er. Það er tekið fram við hverja skák, hvaðan sá maður er, sem skákina hefir búið til.
Ég vil svo ítreka það, að í þeirri bók, sem gefin var út eftir skákmótið, sem haldið var í Folkstone 1933, sem var fjölmennasta skákmót, sem nokkurntíma hefir verið haldið, voru birtar 9 skákir eftir íslenzkan skákmann, en 10 skákir eftir heimsmeistarann í skáklist. Þetta bendir til þess, hve Íslendingar að þessu leyti standa framar en menn geta yfirleitt gert sér vonir um. Ég vil líka benda á það, að þeir menn, sem kynnu að verða sendir á skákmótið í Warsjá 1935, hafa fengið þannig boð, að ef þeir komi, þá muni þeir fá fría dvöl í Warsjá meðan þeir dvelja þar, og fríar ferðir frá Hamborg til Warsjá og aftur til baka. Eini kostnaðurinn, sem við þess vegna hefðum af að senda þessa menn, eru ferðirnar frá Reykjavík til Hamborgar og frá Hamborg og hingað heim aftur, og er þessi styrkur til Skáksambandsins miðaður við það.
Ég á aðra brtt., sem sé XXVI, við brtt. 508,110 (við 22. gr. II). Um hana þarf ég ekki að ræða mikið, því að mér skilst, að það sé skylt að endurgreiða Helga H. Eiríkssyni fyrrv. kennara við kennaraskólann það fé, sem hann hefir lagt í lífeyrissjóð, eins og þeim mönnum, sem hafa verið teknir upp í þessari till., sem fyrir liggur. Þessi maður var skipaður kennari við kennaraskólann í Rvík í 3 ár, og hefir greitt um 150 kr. í þennan sjóð, sem mér skilst, að hann hafi sömu kröfu til þess að fá endurgreiddar eins og þeir menn, sem eru í till. meiri hl. fjvn. Að öðru leyti tel ég ekki þörf á að ræða um þessa brtt.