10.12.1934
Neðri deild: 55. fundur, 48. löggjafarþing.
Sjá dálk 2575 í B-deild Alþingistíðinda. (3416)
80. mál, eftirlit með opinberum rekstri
Frsm. meiri hl. (Héðinn Valdimarsson) [óyfirl.]:
Ég skil satt að segja ekki, hvernig hv. þm., sem síðast talaði, tekur þetta mál, ekki heimskari maður en hann er eða ókunnugri atvinnufyrirtækjum. Hann getur þó ekki látið sér detta í hug, að allir þeir menn, sem sitja í stjórnum ýmsra slíkra félaga, séu menn, sem hafi sérþekkingu á öllu því, sem fyrirtækið eða stofnunina snertir, t. d. að þeir menn, sem eru í stjórn útgerðarfélaga, hafi sérþekkingu á störfum sjómanna, menn, sem margir hafa aldrei á sjó komið. Þessir menn geta þó haft mikilsverða þekkingu á heildarrekstrinum. Hér á Alþ. koma t. d. fram margskonar gögn í ýmsum málum, og þó ekki sé hægt að segja, að alþm. séu allir sérfræðingar, verða þeir að kynna sér málin eftir því, sem tök eru á, jafnvel með aðstoð sérfræðinga, og setja svo lög eftir því, sem fyrir liggur.
Endurskoðun heyrir ekki undir ráðin; það hafa aðrir á hendi. En með endurskoðun fylgir ekki eftirlit með ýmsu í rekstrinum, sem gerist utan við alla reikninga, og getur því dulizt endurskoðanda. Mætti finna mörg dæmi þess, sem ég hirði ekki að nefna. Þó ráðh. vilji fylgjast með yfirstjórn þessara stofnana, getur hann það ekki svo tryggilegt sé. Ég álít því hyggilegra og betra að fá þessa menn kosna af þingi, sem aðstöðu hafa til þess að fylgjast með, og er ekki síður ástæða fyrir andstæðinga ríkisstj. að fylgjast með, að hún misnoti ekki sína aðstöðu. Hv. þm. var að tala um, að það væri ekki nóg greiðsla, sem þeim mönnum er ætluð, sem sitja í ráðunum, en hún er þó nærri því, sem greitt er fyrir svona nefndarstörf. Ég geri ekki ráð fyrir, að forstjórar ríkisstofnananna komi með falsaðar skýrslur fyrir ráðin, sem eiga að hafa eftirlit með þeim. Ég geri ráð fyrir, að mikill partur af þeim skýrslum, sem þau koma með sé ekki undirbúinn af þeim sjálfum, heldur kannske af hlutaðeigandi bókhaldara. Þetta verða meðlimir þessara ráða að hafa rétt til að athuga og geta gengið úr skugga um, ef villur eru, en venjulega má ganga út frá því, að skýrslurnar séu réttar. En eins og hér á þingi eru dregnar mismunandi ályktanir af sömu gögnum, eins getur það komið fyrir, að forstöðumenn þessara fyrirtækja dragi aðrar ályktanir af sömu forsendum heldur en þessi ráð mundu gera. Fari svo, að reynslan sýni, að þörf verði fyrir meiri greiðslur til þessa starfs en hér er gert ráð fyrir, má úr því bæta síðar. Ég álít, að hér sé um aukið eftirlit að ræða og minni tilkostnað en nú er.