18.12.1934
Efri deild: 64. fundur, 48. löggjafarþing.
Sjá dálk 2458 í B-deild Alþingistíðinda. (3671)
150. mál, fiskimálanefnd
Atvmrh. (Haraldur Guðmundsson) [óyfirl.]:
Ég sé ekki, hvaða þýðingu það hefir fyrir andmælendur þessa frv. að endurtaka hvað eftir annað sömu gífuryrðin og fullyrðingarnar um afleiðingar þess, og spá um það látlausum hrakspám út í loftið við hverja umr., sem fram hefir farið. Hv. síðasti ræðumaður hefir nú margtuggið stóryrði þau, er hann hafði hér við 2. umr., og virðist það koma að litlu haldi.
Mér þykir rétt að víkja fyrst að því, sem hv. 1. þm. Reykv. spurðist fyrir um við 2. umr., hvort ég sem aðalhvatamaður og flytjandi þessa frv. hefði nokkuð farið að bendingu bankastjóra Landsb. og leitað eftir samvinnu eða samkomulagi um þetta mál við alla flokka í þinginu. Ég svaraði því ekki þá, en taldi rétt að láta það bíða til 3. umr., enda mundi þá verða séð hvort það bæri nokkurn árangur. Nú þykir mér rétt að láta það koma fram hér, að það hefir ekki staðið á mér í þessu efni, og að ég hefi ekki látið neina möguleika hjá líða til þess að fá samkomulag um lausn þessa máls. Ég ræddi um það í haust við alla stjórnendur í „union“, að æskilegast væri, að þetta mál yrði leyst á fulltrúafundinum með samkomulagi, og varð það að samráði við bankastjórnir beggja aðalbankanna, sérstaklega Magnús Sigurðsson, að þetta frv. yrði ekki lagt fram fyrr en að loknu fulltrúaþingi í „union“. Var það ætlun mín, að ef fundurinn féllist á þá stefnu í þessu máli, sem ég vildi halda fram, þá yrði frv. ekki flutt, en það gerði „union“ ekki. Fulltrúunum og stjórnendum „union“ gat því ekki komið það á óvart, að þetta frv. kom fram. Síðan hefi ég rætt um málið við ýmsa hlutaðeigendur í „union“, einkum Richard Thors, Magnús Sigurðsson, form. Sjálfstfl. o. fl. Annars þýðir ekki að rekja þá sögu hér. Það lítur út fyrir, að hér sé svo breitt bil á milli skoðana, og býst ég við, að hv. þdm. viti, í hverju það liggur. Ég vildi, að það kæmi hér fram, að ég hefi reynt að vinna að samkomulagi í þessu máli, svo sem mér var fært. Og úr því hv. þm. er alltaf að brýna mig á því, að ég beri ábyrgð á þessari málsmeðferð, þá er það eðlilegt, að ég fari í því efni eftir minni, en ekki annara skoðun. Ég mun ekki skorast undan þessari ábyrgð. En mér þykir rétt að taka það fram, að í viðræðum mínum við Richard Thors og Magnús Sigurðsson út af ákvæðum 4. gr. um þátttöku í félagsskap saltfiskútflytjenda var mér bent á, að orðalagið væri ónákvæmt. Þar segir svo, með leyfi hæstv. forseta:
„Félagið skal vera opið öllum fiskframleiðendum þannig, að félög þeirra, sem ná yfir eina eða fleiri veiðistöðvar eða tiltekið svæði, hafi rétt til þátttöku og sendi fulltrúa á fundi þess. Útgerðarmenn og útgerðarfélög, sem ráða yfir 3000 skp. saltfiskjar eða meiru, skulu eiga rétt til að gerast meðlimir og mæta eða láta mæta á fundum félagsins“.
Nú var mér bent á, eins og rétt er, að orðalagið væri ónákvæmt um rétt fyrir félagsdeildir til þess að hafa fulltrúa á fundum samlagsins. Það liggur í augum uppi, að ekki verður komizt hjá því að ákveða eitthvert lágmark þess fiskimagns, sem hver félagsdeild verður að hafa til þess að njóta fulltrúaréttinda. Hér eru ekki aðrar takmarkanir upp á við en þær, að ekkert eitt félag má hafa meira en 1/20 af atkvæðamagni í samlaginu fyrir sig eða aðra. Það þótti ekki fært í frv. að setja nákvæmar reglur um það, hvernig ætti að draga úr atkvæðisréttinum hlutfallslega eftir fiskimagninu. Ég tel rétt, að um þetta verði ákveðið í reglugerð, þannig að mér verði gert að skyldu að leita eftir uppástungu frá fiskimálanefnd og taka hana til greina, eftir því sem ég sé mér fært, við ákvörðun reglugerðar.
Ég hygg, að það sé óhætt að segja, að þessir menn hafi fallizt á, að leitað væri álits fiskimálanefndar og sölusamlagsins um þetta eina atriði, lágmarkið, sem ákveðið væri með reglugerð. Þetta er það eina samkomulag, sem unnizt hefir á samræðunum, hvað sem upp úr því má leggja. Ég skal fullkomlega játa, að það er mjög óheppilegt, að ekki skuli hafa náðst samkomulag um fleiri atriði en þetta.
Það er ekki margt í ræðu hv. þm. N.-Ísf., sem ég þarf að svara. Viðvíkjandi upplýsingum hans um mótmæli frá fiskinnflytjendum á Spáni gegn þessu frv. er mér kunnugt um, eða hefi a. m. k. ástæðu til að halda, að þeir hafi ekki fengið sem beztar upplýsingar um, hvernig frv. er byggt, þó lögð hafi verið mikil stund á að kynna þeim það, eftir því sem mér hefir skilizt á andstæðingum frv. Það er hinsvegar sjálfsagt að gefa Spánverjum réttar upplýsingar um frv. og m. a. það, að einkasöluheimildin er síðasta úrræðið, sem gripið verður til samkv. frv.
Þá sagði hv. þm., að sér þætti undarlegt, úr því ég hefði beðið með að leggja frv. fram á Alþ. þangað til fundi S. Í. F. var lokið, að ég skyldi þá ekki hætta við að bera það fram, þar sem tillögur og reglur í gagnstæða átt voru samþ. á fundi sölusamlagsins. Hv. þm. tók það réttilega fram í öðru sambandi, að fundurinn hefði samþ. uppkast að reglugerð, en ekki lög. Uppkastið hefir ekki náð fullnaðarsamþykki fyrr en það er staðfest af félagsmönnum heima í héraði, og þess vegna er of snemmt að tala um það sem grundvallarreglur S. Í. F.
Fyrsta verk fiskimálanefndar um það hefi ég talað við stjórn S. Í. F. á að vera að reyna að fá sölusamlagið til að breyta reglum sínum í það form, að það geti fengið til sölumeðferðar meginhluta fiskjarins í landinu. Þetta verður fyrsta skipulagstilraunin, sem gerð verður samkv. þessu frv. og hvað sem hv. þm. segir, þá haggar það ekki minni skoðun, að „union“ er beinlínis styrkur í því að fá þessi lög. Ef það er ekki meining þeirra hv. þm., sem tala með alvöru á móti frv., að það sé háskasamlegt, þá er það ljótara en nokkur skrípaleikur að berjast á móti lögum eins og þessum. Þeir, sem ekki vilja sætta sig við þau skilyrði, sem sett eru í lögunum, og vilja heldur með opnum augum og vitandi vits steypa fisksölunni í þá glötun, sem þeir eru alltaf að tæpa á, þeir ættu sízt af öllum að setja sig á svo háan hest að brýna aðra á ábyrgðarleysi í þessu máli. Ef „union“ springur, og það getur alltaf komið fyrir, þó að þetta frv. verði þess á engan hátt valdandi, þá treysti ég mér ekki til að mæta afleiðingum þess, nema ég hafi lög eins og þessi til að styðjast við. Ég ber því ábyrgðina á þessu frv., og mér þykir gott að hafa fengið tækifæri til að segja þetta hér.
Ég veit, að margir af framkvæmdastjórum í „union“ eru ekki á móti þeim skilyrðum, sem sett eru í frv. fyrir allsherjarfélag fiskútflytjenda, heldur telja þeir þau aðgengileg. (JAJ: Hverjir eru það? Þetta skal verða rekið ofan í hæstv. ráðh., ef hann þorir að nefna mennina opinberlega). Þessi hv. þm., sem er alþekktur að því að fara með rakalaus ósannindi hér á Alþingi, ætti sízt að bregða öðrum um slíka hluti. Ég hygg, að einhverjir af framkvæmdastjórum í „union“ líti þannig á, að þeir hafi fengið umboð til að selja þessa árs fiskframleiðslu og geti því ekki brugðizt því umboði. Enda liggur það í hlutarins eðli, að sölusamlagið, sem tekið hefir að sér sölu á framleiðslunni, er skyldugt til að framkvæma hana, og í þessu lagafrv. er ekkert, sem leysir það frá þeirri skyldu.
Hv. þm. hélt því fram, að örðugt væri fyrir S. Í. F. að selja gömlu birgðirnar, þar sem fiskinnflytjendur á Spáni vildu nota innflutningsleyfi sín til þess að kaupa heldur nýjan fisk af næsta árs framleiðslu. Þetta er ekki rétt. Á Spáni er úthlutað innflutningsleyfum fyrir eitt missiri í senn, eða skemmri tíma. Á næsta ári verður úthlutað þar innflutningsleyfum seint í apríl eða í maí, sem ekki verða notuð fyrir nýjan fisk nema að nokkru leyti.
Hv. þm. sagði, að allar brtt. samflokksmanna hans í Nd. við frv. hefðu verið felldar. En þetta er ekki allskostar rétt. Þar var samþ. að lækka lágmark á hundraðshluta niður í 75% af fiskmagninu. Kom þar fram frá öðrum en sjálfst.mönnum till. um meiri lækkun, eða niður í 65%. Ef þess hefði verið óskað sérstaklega af sjálfst.mönnum að lækka hámarkið á útflutningsmagni fyrir „union“ meira en gert var, hefði það ef til vill ekki verið alveg útilokað. En slík till. kom ekki fram.
Ef fiskútflytjendur vilja leggjast á eitt, þá hygg ég, að ekki sé neinn vandi fyrir þá að ná 75% hámarki. Ég ætla, að S. Í. F. hafi haft 85 90 % af fiskútflutningnum á síðasta ári.
Ég held, að ég hafi þá ekki ástæðu til að svara fleiru í ræðu hv. þm. N.-Ísf. En gegn þessum látlausu ýfingum verð ég að mótmæla því mjög kröftuglega, að verið sé með þessu frv. að sundra sölusamtökum fiskútflytjenda. Það er þvert á móti. Með þessu frv. er verið að styrkja sölusamtökin og tryggja það, að þau starfi á heilbrigðum grundvelli.