18.12.1934
Efri deild: 64. fundur, 48. löggjafarþing.
Sjá dálk 2466 í B-deild Alþingistíðinda. (3675)
150. mál, fiskimálanefnd
Atvmrh. (Haraldur Guðmundsson) [óyfirl.]:
Ég ætla ekki að teygja tímann með því að endurtaka mikið af því, sem búið er að segja í þessu máli. Ég verð þó að taka fram, að ég kann hálfilla við, er hv. þm. fara að gera mér upp orð hér í hv. d. og síðan að andmæla því, sem ég hefi ekki sagt. Ég lét ekki svo um mælt, að framkvæmdarstjórar S. Í. F. væru samþykkir þessu frv. Hitt sagði ég, að sumir þeirra hefðu þá skoðun, að skilyrði frv. fyrir því, að félag framleiðenda tæki að sér sölu á saltfiski, væru ekki ósanngjörn, ég hygg, að ég hafi sagt, ekki óaðgengileg. Annars vildi ég gjarnan, að þeir hv. þm., sem telja eins mikla hættu á því, að S. Í. F. leysist upp vegna framkomu þessa frv. og þeir láta í veðri vaka, vildu segja það, hvernig þeir telja að stjórnin hefði átt að haga sér í þessu máli, ef S. Í. F. hefði leystst upp, og engin lög hefðu verið um þetta efni. Það er víst, að mikil hætta er á því, að S. Í. F. leysist upp, en sú hætta eykst ekki við það, að þessi lög eru sett. Það er þvert á móti víst, að þau minnka þá hættu. Hv. þm. N.-Ísf. segist vita til þess, að einn af framkvæmdastjórunum telji heppilegast það, sem hann kallar „grúppusystem“, og gerir hv. þm. ráð fyrir, að þessi maður muni fara út úr samlaginu, ef frv. verði samþ. En sé svo, að mikil hætta sé á þessu, þá er hún ekki meiri fyrir það, þó þetta frv. verði að l., eða þó það hafi komið fram, heldur en ef engin l. hefðu verið um fisksöluna, heldur er hættan undir þeim kringumstæðum miklu minni, vegna þess, að meðan engin löggjöf er til um þetta efni, er ekkert til, sem hindrar það, að menn gangi úr S. Í. F., þó þeir hafi gefið því umboð til þess að selja sinn fisk, og með því geta þeir rofið félagið. Aftur á móti ef frv. verður samþ., getur samlagið fengið útflutningsumboð fyrir vissan hundraðshluta af fiski landsmanna. Þannig verður S. Í. F. tryggara í sæti eftir en áður. Ef því S. Í. F. rofnar þrátt fyrir þessi 1., þá var þó miklu meiri hætta á því, ef engin l. hefðu verið sett, að svo hefði farið, og þá var fyllsta ástæða til að ætla, að sama ástand hefði orðið hér með fiskverzlunina og varð hér 1931 og hv. sjálfstæðismenn hafa lýst, hve herfilegt var og bágborið, og ég skal ekki úr draga.
Hv. 2. þm. Rang. kvað, og það með fullum rétti, mikið ríða á því, að til framkvæmdarstjóra við svona fyrirtæki, hvort sem það væri stofnað fyrir frjáls samtök eða skipulagt með löggjöf, veldust hinir hæfustu og beztu menn. Ég tel það einnig mjög mikilsvert, og því meira vert, sem meira fjármagn fer um hendur þessa fyrirtækis. En ég verð að telja ekki lakari tryggingu fyrir að svo verði, þó þetta frv. verði að lögum. Hitt er fjarri öllum sanni, að fiskimálanefnd sé ætlað að hafa framkvæmdastjórnina með höndum, nema í því eina tilfelli, ef það sýnir sig, að sölusamtök útvegsmanna sjálfra geta ekki haldið uppi sæmilegu fyrirkomulagi, þá er heimilt að fela fiskimálastjóra að annast útflutning og sölu fiskjarins, þó ekki lengur en þangað til útflytjendurnir hafa komið sér upp félagsskap, sem fellur undir ákvæði þessara laga, til þess að taka útflutninginn í sínar hendur aftur.
Ég get ekki fallizt á þann mun, sem hv. andmælendur telja, að sé á einkasölu, sem mynduð er með löggjöf, og einkasölu, sem mynduð er með frjálsum samtökum. Að því er snertir viðskiptamenn okkar í markaðslöndunum, er á þessu enginn munur. Ef slík stofnun kemst á, dæma þeir hana eftir því, hvernig hún reynist þeim sem viðskiptamaður. Þeir láta sig litlu skipta, hvort hún er mynduð fyrir valdboð ríkisins eða samtök útflytjenda. Og ég get sagt það fyrir mitt leyti, að ég er ekki sá princip-riddari, að ég leggi verulega upp úr því, hvort söluskipulag kemst á gegnum löggjöf eða með samtökum útflytjendanna sjálfra. Aðalatriðið fyrir mér er að fá skipulagið sem bezt og hentugast, hvaða leið sem til þess er farin. En meðan ekki fæst trygging fyrir því, að þessum málum verði sæmilega skipað af fiskeigendunum sjálfum, tel ég óhjákvæmilegt fyrir hvaða stjórn sem er að hafa heimild til þess að koma því fyrirkomulagi á, sem hér er um að ræða.
Ég get svo látið útrætt um þetta mál af minni hálfu. Kysi ég helzt, að umr. mætti verða stillt svo í hóf, að málinu geti orðið lokið á þessum fundi.