05.12.1934
Neðri deild: 51. fundur, 48. löggjafarþing.
Sjá dálk 2681 í B-deild Alþingistíðinda. (3709)
161. mál, síldarútvegsnefnd
Frsm. (Finnur Jónsson):
Ég þarf að svara nokkrum fyrirspurnum frá hv. þm. Vestm., og ég vil byrja á að taka það fram, að ég hefi aldrei sagt, að matjessíldarsamlagið væri komið í upplausn. Ég hefi heyrt þetta a. m. k. tvisvar eða þrisvar á þinginu og hefi ætlað mér að leiðrétta það, en einhvern veginn ekki orðið úr því. Annað mál er það, að samlagið er þannig byggt, að það er ákaflega ólíklegt, að því verði haldið áfram í því formi, sem það nú er í, enda þótt árangur samlagsins megi, að því er séð verður, kallast mjög góður. Síldarsamlagið hefir haft með höndum 55 þús. tunnur til sölu, og á eftir óseldar 10 þús. tunnur. Það hefir verið hægt að selja þessar 10 þús. tunnur til Þýzkalands, en þeim hefir verið haldið aftur fram að þessu, vegna þeirra erfiðu borgunarskilmála og þeirrar gengisáhættu, sem síldarsamlagið óhjákvæmlega hefði orðið að taka á sig með frekari sölu til Þýzkalands en orðið er, þrátt fyrir það, þó að verðið sé nokkuð hátt, um og yfir 40 kr. fyrir tunnuna um borð í skipi hér.
Ég veit ekki, hversu nákvæmrar skýrslu hv. þm. Vestm. vill af mér krefjast, en ég ætla, að þetta sé nóg að svo komnu. Bráðabirgðal. um útflutning á síld, sem hv. þm. Vestm. var að spyrja eftir, voru lögð fyrir sjútvn. með fyrstu málum þingsins, en þau hafa ekki verið tekin fyrir í n. vegna þessa frv., sem hér er á ferðinni, og á að koma í stað þeirra. Ástæðan til þess, að matjessíldarsamlagið getur ekki náð tilgangi sínum, er sú, að það hefir ekki með sölu á allri síld að gera. Ég held, að óhætt sé að fullyrða, að meðalverð hjá matjessíldarsamlaginu geti orðið um eða yfir 30 kr. fyrir tunnu. Þetta gefur síldareigendum 15 kr. fyrir þá síld, sem fer í eina tunnu, en meðalverð á annari síld mun tæplega fara yfir 56 kr. á tunnu. Það lága verð er afleiðing þess, að selt var með fyrirfram samningum eða í svokallaðri frjálsri samkeppni, en ef öll síldin hefði verið seld í samlagi, mundi verðið hafa orðið mun hærra en nú varð raunin á. Þá er og úthlutun veiðileyfa miklum vandkvæðum bundin, ef fullt réttlæti á að nást, nema n. hafi þau á hendi um allar teg. síldarframleiðslunnar. Hv. þm. Vestm. spurði, hvort ekki væri hægt að komast hjá einkasölu. Honum er það kunnugt, að ég er því fylgjandi, að komið sé á frjálsum samtökum í þessu efni, og eins og ég var með frjálsum samtökum um sölu matjessíldarinnar. En það er nauðsynlegt að hafa l. til styrktar þessum samtökum, því, eins og kunnugt er, eru útgerðarmenn skiptir í þessu máli, og sumir þeirra vilja ekki taka þátt í þessum samtökum. Ég hefi áður upplýst í svari til hv. þm. G.-K., að útgerðarmenn á Norðurlandi eru yfirleitt með skipulagi í þessum málum. Það eru aðallega svonefndir spákaupmenn, sem eru á móti. Hv. þm. Borgf. fann að því, að Alþýðusambandinu væri ætlað að skipa 2 menn í væntanlega síldarútvegsn. Ég get sagt honum, að það eru ýmsir í mínum flokki, sem líta svo á, að sjómönnum sé hér eigi tryggður sá réttur, sem þeim ber, þar sem þeir eiga 4050% af seldum afla skips. Ég gæti fremur fallizt á, að það hefði við rök að styðjast, að sjómönnum væri hér gefin of lítil íhlutun um þessi mál en of mikil. Að því er snertir skiptingu milli landshluta um skipun þessarar n. má kannske segja, að tveimur aðiljum sé gert fullhátt undir höfði, og á ég þar við Vestfirði og Siglufjörð, því að flest skip hlutfallslega munu vera frá Akureyri og Suðurlandi. En mér er kunnugt um, að tala vestfirzkra skipa mun aukast, og það virðist eðlilegt, að Norðurland hafi 2 fulltrúa, því að það hefir einna mestra hagsmuna að gæta. Þó að mörg skip séu gerð út af Suðurlandi, verður að líta á það, að þau salta lítið á móts við aðra. Það væri æskilegt, að þetta breyttist, svo að útgerðarmenn og sjómenn gætu sjálfir notið söluhagnaðar af síldinni. Að öllu athuguðu held ég, að þetta frv. miði að því að tryggja þennan atvinnuveg og því sé rétt að samþ. það. Ég vil ítreka það, sem ég tók fram í byrjun, að það er ekki ætlazt til, að gripið verði til einkasölu nema aðrar leiðir reynist ófærar. En að skipulagning sé nauðsynleg, held ég, að sé álit meiri hl. þeirra manna, sem þennan atvinnuveg stunda.