08.10.1934
Efri deild: 5. fundur, 48. löggjafarþing.
Sjá dálk 590 í B-deild Alþingistíðinda. (710)
27. mál, sláturfjárafurðir
Forsrh. (Hermann Jónasson) [óyfirl.]:
Úr því að farið var að hefja umr. um þetta frv. - og þær alllangar -, þá verð ég að svara nokkrum orðum því, sem fram hefir komið.
Ég verð að segja það, að framkoma sjálfstfl. í þessu máli er harla einkennileg. Mál þetta hefir nú verið til umr. á annað ár á opinberum vettvangi, í blöðum og á mannfundum, og flokkurinn hefir jafnvel þótzt vera fylgjandi málinu. Þegar boðnar voru umr. um málið, tók flokkurinn ekki þátt í þeim umr. og gaf í skyn við kosningarnar, að hann væri málinu fylgjandi. Og þegar nefnd var skipuð í málið, var skipaður einn þeirra flokksmaður, bóndi úr nágrenninu, og hafði hann engan ágreining fram að færa. Má ætla, að hann hafi starfað í samræmi við sinn flokk í þessu máli. Þessi bóndi er Magnús á Blikastöðum. Hann var einn þeirra, sem álitu nauðsynlegt að setja bráðabirgðalög þegar í stað.
Annars ætla ég ekki að eyða mörgum orðum um það við þessa umr., hvort nauðsynlegt hafi verið að setja bráðabirgðalögin um kjötsöluna. Enda er viðurkennt jafnvel af hv. 1. þm. Reykv., að það var nauðsynlegt eins og á stóð, þar sem kjötsalan yrði öll eða mestöll um garð gengin þegar þing kæmi saman.
Viðvíkjandi nauðsyn bráðabirgðalaga um mjólkursöluna mun ég svara við umr. um þau lög.
En eftir að kjötsölulögin höfðu verið sett og hinn viðsjárverði tími um framkvæmd laganna kom, þá rísa blöðin upp og hafa síðan gert allt, sem þau hafa þorað og getað, til þess að spilla fyrir málinu. Fyrst og fremst á þann hátt að klæða í leynilegan búning ýmsa „agitation“. Hún hefir stundum verið brosleg að vísu, en ég get skilið, að sumt sviði undan, t. d. þegar einn alþekktur íþróttamaður er notaður til að kalla það upp, að hann hafi ekki borðað kjöt í l6 ár. Hitt er annað mál, að það vill nú svo vel til, að þessi maður er kjötæta eins og hver annar, og er mikið um það rætt í borginni. Hann var og staðinn að því að eta kjöt - og meira kjöt en nokkur annar, sem var við borðið - í Borgarnesi 1930. Eru ekki færri vitnin að þessu en tíu menn. En þessi vitnisburður var borinn á það til þess að spilla fyrir kjötsölunni, án þess þó að flokkurinn tæki ábyrgð á honum. Þegar svo fullt er af þessu athæfi og flokkurinn fær ekki að reka þessa iðju mótmælalaust, þá er risið upp og sagt, að verið sé að spilla fyrir kjötsölunni af hálfu stjórnarblaðanna.
Annars er um þessa löggjöf að segja, að það er ekki eðlilegt, að við höfum komizt hjá að setja svipaða löggjöf um þetta efni og aðrar þjóðir. En svo er fyrir þakkandi, að það lítur út fyrir, að ekki hafi tekizt að spilla verulega fyrir kjötsölunni, a. m. k. hér í Rvík, þar sem hún er eins og undanfarin ár, samkv. skýrslum frá þeim, sem hafa staðið fyrir kjötsölunni í ár og undanfarin ár.
Hv. 1. þm. Reykv. sagði, að kjötið hefði sannarlega selzt undanfarin ár, og hefði selzt meira nú, ef það hefði verið lægra. En að hvaða gagni er það fyrir framleiðandann, ef hann ber ekkert úr býtum sjálfur, eða minna en ekki neitt?
Hv. 1. þm. Reykv. kvaðst ekki hafa efni á að borða kjötsúpu í ár eins og undanfarin ár. En hvernig hafði hann efni á að borða súpu 1931 og 1929, þegar þessi vara var hærri? En þessa má geta í þessu sambandi, að allar lífsnauðsynjar hafa hækkað meira og minna einmitt á þessu ári, og væri ekki undarlegt, þó að kjötið hefði hækkað meira en er.
Það hefir verið minnzt á, að þessi ráðstöfun varnaði því, að hægt sé að selja milliliðalaust. Þessa sömu villu bar hv. þm. N.-Ísf. fram í hv. deild, þegar rætt var um annað mál. Fyrst og fremst er nú það, að vöruskipti eru alls ekki hönnuð í lögunum. Vöruskipti, sem þessir tveir hv. þm. hafa minnzt á, eru heimiluð eftir sem áður. Ennfremur er það, að samkv. l. um kjötmat, sem sett voru á þingi 1933 - og þessir hv. þm. hafa sennilega verið með að samþ. -, þá er svo ákveðið, að stimpla skuli allt kjöt, sem selt er innanlands, og það er ekki hægt að selja nema úr sláturhúsum. M. ö. o., það er búið að gera þessa ráðstöfun með öðrum lögum áður. Það, að samvinnufélög öðlast leyfi til að hafa þessa verzlun með höndum, stafar af því, að þeir, sem sömdu 1., hafa treyst þeim betur til að fylgja ákvæðunum um álagningu og verðlag en öðrum. Ennfremur er það af því, að þau hafa haft með höndum mestalla kjötverzlunina, bæði erlendis og innanlands. Annars hefir leyfum verið útbýtt þannig, að ég hygg, að enginn geti undan kvartað.