13.12.1935
Neðri deild: 98. fundur, 49. löggjafarþing.
Sjá dálk 1867 í B-deild Alþingistíðinda. (2834)
192. mál, bráðabirgðatekjuöflun til ríkissjóðs
Sigurður Kristjánsson [óyfirl.]:
Það er með hálfum huga, að ég tek til máls eftir svona merkilega ræðu. Ég komst reyndar ekki að neinni niðurstöðu um það, hvaða afstöðu hv. ræðumaður tók til málsins. Ég býst við, að hann verði að standa upp aftur til þess að skýra það.
Ég hefi borið fram fjórar brtt. við frv. Ég tek það fram, að það er ekki af því, að ég telji bót sæmandi þeirri flík, heldur af hinu, að ef svo skyldi til takast, að þjóðinni yrði sniðinn þessi fíni stakkur, þá vildi ég, að einhversstaðar mætti sjást sæmilegur litur.
Fyrst er nafn frv. Það heitir „Frv. til l. um bráðabirgðatekjuöflun til ríkissjóðs“. Látum nú þetta vera, ef áframhaldið væri í samræmi við það. En svo kemur 1. gr.: „Til þess að greiða með sérstök framlög úr ríkissjóði til atvinnuveganna, verklegra framkvæmda, nýbýlamyndunar og alþýðutrygginga er ríkisstj. heimilt að afla tekna á þann hátt, er greinir hér á eftir“.
Ég held, að það sé einstakt í löggjöfinni, að slíkt frv. byrji með rammfalsaðri agitation fyrir málinu. Þetta er hreinasta löggjafarhneyksli, ef það verður að l. En þetta segir, í sambandi við nafn frv., að þessar umbætur eigi ekki að vera til frambúðar. Ef einungis á að afla bráðabirgðatekna, eru umbætur þær, sem koma á fram með þessu fé, heldur ekki nema til bráðabirgða. Þær eru ekkert annað en fölsuð beita fyrir fólkið.
Ég hefi nú lagt fram brtt. við 1. gr. Ég vil, að nafn og greinar frv. segi rétt til um efni frv. og tilgang. Því hefi ég lagt til, að 1. gr. orðist svo:
„Til þess að verjast tekjuhalla á árinu 1936 skal ríkisstjórninni heimilt að afla ríkissjóði tekna með háskatti á tekjur manna eins og fyrir er mælt í 2. gr., og með nýjum tollum á aðfluttar vörur, eins og fyrir er mælt í 3. gr., Þarna er sagt sem er. Frv. er fram komið til að koma í veg fyrir það, að ríkisbúið verði rekið með halla á árinu 1936. Annars mætti eins vel segja, ef fara ætti að agitera fyrir einhverju: „Til þess að geta starfrækt þennan og þennan skóla, til þess að geta reist þennan og þennan vita eða þessa og þessa símastöð“ o. s. frv. En að vera að tína slíkt út úr, er ekki annað en fals.
Nú verður að breyta upphafi 2. gr. í samræmi við þetta, í frv. byrjar 2. gr. í áframhaldi af þessari agitation: „Með því að leggja á tekjuskatt á árinu 1936 eftir þeim skattstiga, sem hér fer á eftir“, o. s. frv. Þetta er klúður, sem leiðir af því, að 1. gr. er óskapnaður. Betra er að segja: „Árið 1936 skal tekjuskattur lagður á eftir þeim skattstiga“ o. s. frv.
Sama er að segja um 3. gr., sem byrjar svo: „Með því að innheimta á árinn 1936 gjald til ríkissjóðs“ o. s. frv. Þarna vantar í botninn, hann er suður í Borgarfirði. Eðlilegast er, að gr. byrji svo: „Árið 1936 skal innheimta gjald til ríkissjóðs“ o. s. frv.
Þá hefi ég lagt til, að lítilsháttar efnisbreyt. verði gerð á frv., að undanskildar þessu gjaldi séu einnig vélar og áhöld allskonar til nýs atvinnurekstrar. Ég geri ekki ráð fyrir, að þessu verði andmælt, því að allir flokkar virðast sammála um nauðsyn þess, að hlynnt sé að nýjum atvinnurekstri.
En í samræmi við þessar brtt. legg ég til, að breytt verði nafni frv. og það kallað: „Frv. til l. um háskatt og um sérstakan innflutningstoll“. Þetta tekur af öll tvímæli um efni frv. og nemur á brott hina leiðu og illa duldu falsbeitu frv., sem kemur fram í því, að þessar umbætur eiga auðsjáanlega aðeins að vera til bráðabirgða.
Ég ætla ekki að lengja mjög umr. um þetta frv. Það er hlutverk þeirrar n., sem þarna á um að fjalla, að kryfja það til mergjar. En ég get lýst yfir því sem minni skoðun, að í þessu frv. felist herfileg aðför að landsfólkinu. Og með því er grafið svo undan möguleikum hárra tekna í framtíðinni, að höfundarnir hafa jafnvel komið auga á það sjálfir, og einn af flm. frv. hefir meira að segja viðurkennt þetta við mig. Útsvörin hafa venjulega verið hærri tekjuskattur en sá skattur af tekjum, sem ríkið hefir tekið. Stafar það af því, að tekjuskatturinn er ekki nema einn liðurinn í tekjuöflun ríkissjóðs, en útsvörin eru allur sá tekjustofn, sem bæjar og sveitarfélög hafa átt kost á. Nú er ætlazt til, að teknir séu allt að 44% af tekjum manna, ef þar ná 28 þús. kr. Það verður þó að teljast ekkert sérlega merkilegt fyrirtæki, sem gefur þann arð. Ef svo bæjar- og sveitarfélög geta tekið allt að 52% af þessum tekjum, þá fer það að nálgast 100%, svo að ef tekið verður það sama næsta ár, er ekkert eftir. Þetta er rökfræðilegt gat hjá þeim. Með þessu eru þeir að byggja fyrir það, að ríki og sveitarfélög geti aflað sér tekna með skatti af háum tekjum. Enda viðurkenndi maðurinn, sem ég gat um áðan, að þetta gæti ekki staðið nema eitt ár. Hann kvað þannig upp dauðadóminn yfir þessum ráðstöfunum.
Ég fer svo ekki fleiri orðum um þetta frv., en lýsi yfir því, að ég er því andvígur. En ef stjórnarflokkarnir vilja knýja það í gegn, vil ég mælast til, að þeir séu ekki að gera sig hlægilega með því að hafna þessum brtt. mínum.