12.12.1935
Efri deild: 93. fundur, 49. löggjafarþing.
Sjá dálk 2119 í B-deild Alþingistíðinda. (3092)
184. mál, bráðabirgðabreyting nokkurra laga
Jón Baldvinsson [óyfirl.]:
Ég var ekki vel með á nótunum hjá hv. þm. S.-Þ. um það, hvað hann ætlaðist fyrir með 3. brtt. (JJ: Ég taldi hana úr sögunni). Ef gert er ráð fyrir því, að hún sé úr sögunni, þá er auðvitað ekki mikið um hana að segja.
Ég vil benda á það, að í gær var fellt í Sþ. að hætta að skrifa ræðurnar og þar með að hætta að prenta umr. á Alþ. Það sýndi sig, að 28 alþm. voru á móti því að hætta að skrifa ræðurnar frá Alþ., og þó að atkvgr. fari ekki eins í d., þá er þetta samt svo mikill meiri hl., að það er ekki hættulaust að blanda inn í hinar aðrar till., sem eru á þskj. 755, atriði, sem fyrirfram er vitað um, að hefir svona mikla mótstöðu; það má vera, að þetta nái samþykki í þessari d., en það nær áreiðanlega ekki fram að ganga í Nd., eftir þeirri atkvgr., sem fram fór í Sþ. í gær. Ég vildi beina því til hv. flm., hvort honum sýndist það ekki ráðlegt að reyna að koma þessari breyt. á með því að bera fram sérstakt lagafrv. um það. Það þyrfti að vísu afbrigði, en þetta er svo einfalt mál, að menn myndu ekki þurfa langan tíma til þess að taka afstöðu til þess. Þó að ég sé á móti því að hætta að skrifa ræðurnar eða að hætta að prenta þær, þá gæti ég fallizt á að samþ. afbrigði, svo að hægt væri að koma því áleiðis, þó að ég myndi annars greiða atkv. á móti málinu.
Það hefir stundum verið gripið til þess að fara í prentun Alþt. og reyna að spara á því að bætta að prenta þingræður. En till. um það hafa jafnan fallið, því að þegar til kastanna hefir komið, þá hafa menn ekki viljað missa þá þingheimild, sem felst í umr., þó að menn verði að játa, að þar kemur ekki allt að miklu gagni. Umr. á Alþ. eru oft nauðsynlegar skýringar við l., og veit ég til þess, að dómarar hafa notað þær til þess að byggja dóma á þeim. Það hefir líka verið síður fjmrh., að þeir hafa þráfaldlega farið í umr. um fjárl. til þess að sjá, hvernig hugur fjvn. hefir verið, þegar hún bar fram ýmsar brtt. við fjárl., og hver ætlun hennar hefir verið með þeim. Umræðupartur Alþt. hefir einnig verið bráðnauðsynleg handbók fyrir stofnanir stjórnarráðsins. Í öllum deildum stjórnarráðsins er það venja, að þegar gefnar eru út reglugerðir vegna I., sem samþ. hafa verið á alþ., og eru oft lítið annað en ákvæði um þau, að þetta eða hitt eigi að ákveða með reglugerð, þá er farið í umræðupart Alþt. til þess að sjá, hvernig fyrirkomulagið á að vera eða hvað á að setja í reglugerðirnar. Þar að auki er það merkilegt mál fyrir alþ., og ekki alveg vansalaust fyrir það að ætla nú að hætta að skrifa umr. á alþ. og prenta þær, þegar þess er gætt, að þær hafa verið prentaðar allt frá þeim tíma, er Alþ. var endurreist árið 1845. Á öllum þeim þingum, sem síðan hafa verið haldin, hafa umr. verið skrifaðar og prentaðar, og það á hinum örðugustu tímabilum, svo sem á harðindakaflanum eftir 1880. Og þó að mönnum haft dottið í hug að fella niður prentunina, þá hefir það samt aldrei verið gert. Ég hygg, að þó að útlitið sé ískyggilegt nú, þá sé það samt aldrei verra en það var um 1880. Umræðupartur alþt. hefir þannig verið prentaður í gegnum þykkt og þunnt, og hygg ég, að nú sé ekki lögð í kostnað við prentunina hærri krónutala en þá, heldur hygg ég, að kostnaðurinn haft verið meiri þá miðað við tekjur ríkissjós og tekjur almennings þá og nú. Ég hugsa, að kostnaðurinn sé minni nú, ef allt er tekið til greina.
Ég álít þess vegna, að þó að það gæti orðið sparnaður að þessu, þá séu aðrar ástæður, sem gera það að verkum, að við höfum ekki ráð á því að fella niður að rita og prenta umr. á alþ., sem haldizt hefir alla tíð frá því, að Alþ. var endurreist.
Ég sé, að till. hafa verið bornar fram í Nd., sem eru til breyt. og bóta á þingsköpunum og myndu spara mjög umr., ef samþ. yrðu og þeim væri beitt. Þessar till. myndu stytta ræðutímann, minnka skriftirnar og draga mikið úr kostnaði við prentun umr. Ég hygg, að ef allt er tekið til greina, þá myndu þær geta minnkað kostnaðinn um allt að helmingi. Það hefir nú gengið svo til undanfarið, að það hafa verið áraskipti að því, hversu menn hafa verið langorðir eða stuttorðir. Það er t. d. svo í ár, að þingið hefir staðið óvenjulega lengi, en við skulum vona, að næsta þing verði svo stutt, að nokkur sparnaður verði við þinghaldið. Þingið hefir það í hendi sinni að færa þennan útgjaldalið svo mikið niður, að það eiga ekki að vera tilfinnanleg útgjöld við það að láta skrifa og prenta þingræður.
Það er vitanlegt, að þegar hætt er að skrifa ræðurnar, þá kemur sú krafa fram, bæði frá þm. og n., að fá sérstaka skrifara, sem eru utanþingsmenn, til þess að taka niður það, sem þm. vilja segja um ýms mál. Það myndi ekki lítið lengja nál., því að ég er viss um, að þegar menn vildu sérstaklega láta almenning vita um skoðun sína í einhverju máli, þá myndu þeir heimta það af forsetum, að þeir hefðu skrifara í n. til þess að taka niður það, sem þeir segðu. Það gæti auðvitað orðið langt mál, og fer það eftir því, hvað stórt málið er. En ef þetta yrði, þá hygg ég, að kúfurinn sé farinn af þeim sparnaði, sem á að koma á með því að hætta að rita og prenta ræðurnar.
Það eru til margskonar aðrar aðferðir til þess að draga úr kostnaði við þinghaldið. Ef þm. vilja, þá má t. d. takmarka ræðutíma þm., enda er það eðlilegt, að ekki sé nema einn frsm. í hverju milli frá hverjum flokki. Þetta er búið að gera í nágrannalöndum okkar, þar sem það eru kannske yfir 100 menn, sem sitja á þingi, enda væri ekki gott, að allir tækju til máls, því að þá myndi afgreiðslu mála aldrei vera lokið. Það verður því að hverfa að því ráði að takmarka ræðutímann, svo að umr. verði ekki óþarflega langar. Það er margt sagt, sem þm. hafa gaman af að segja, en það er ekki allt þarft, og mætti að skaðlausu draga úr því.
Ég hefði viljað mælast til þess við hv. flm., að hann taki þessa till. aftur, og láti hana þá, ef hann vill reyna að halda henni til streitu, koma fram sem sérstakt frv., svo hún stæði eða felli með því fylgi, sem hún ein hefir.