13.11.1935
Neðri deild: 72. fundur, 49. löggjafarþing.
Sjá dálk 533 í B-deild Alþingistíðinda. (627)
129. mál, sala og útflutningur á ýmsum íslenzkum afurðum
Jóhann Jósefsson [óyfirl.]:
Ég tók eftir því í ræðu hæstv. fjmrh., að hann hafði skilið það, að þegar um það er að ræða að umleggja viðskipti með einhverja vöru á milli landa eða til annars lands, þar sem þessi vara hefir ekki verið tekin áður, og jafnvel ekki verið búin til við hafi okkar Íslendinga, þá sé það afarmikil þröngsýni að binda sig eingöngu við eitt sjónarmið við veitingu innflutningsleyfa. Sem sé það, hvað strangt til tekið sá, sem ætti kost á að fá þessa vöru, ætti að fá mikið af henni. Þetta getur mjög staðið í vegi fyrir því, að við getum numið ný lönd í þessu efni, þó að við vegna aukins útflutnings þurfum að gera það, því að aðstaða manna til þess að ryðja braut á þessu sviði er vitanlega mjög misjöfn, og þeir hafa einkum fagþekkingu í þessu efni, sem í mörg ár hafa staðið fyrir innflutningi í stórum stíl á vöru, eins og átti sér t. d. stað um þakjárn, sem ég minntist á áðan. Hinsvegar veit ég, að það er ekki almennt talið hægt fyrir innflutnings- og gjaldeyrisn. að líta burt frá hinu sjónarmiðinu, sem hæstv. ráðh. bar líka fyrir brjósti og ég veit, að á rétt á sér. En höfuðnauðsynin í þessu máli er sú, að við getum fengið sambönd í þeim markaðslöndum, sem við verðum að kaupa vörur frá á annað borð.
Að því er snertir aths. hæstv. atvmrh. um valútuna þýzku, þá verð ég að segja, að það er nokkuð hæpið af honum að halda fram eins og hann gerði og segja, að ríkismarkið sé í raun og veru minna virði en önnur valúta. Það er fyrst á það að benda, að hér úr ráðherrastóli er verið að halda því fram, að peningagildi annars lands sé minna virði heldur en það er noterað. Í því sambandi vil ég benda á það, að hvar í heiminum, sem hæstv. ráðh. vildi kaupa ríkismörk og þau eru nóg til í öllum kauphöllum heimsins , þá er enginn annar opinber „kurs“ á þeim markaði. Það stendur að því leyti jafnfætis myntum annara þjóða. Í vor varð ég þess var, að sótt var eftir að selja síldarmjöl til Þýzkalands, ekki einasta frá Íslandi, heldur voru Norðmenn einnig þar á ferðinni með 5 manna n. sinna beztu manna á viðskiptasviðinu. Ennfremur voru útsendarar frá Englandi í sömu erindagerðum, sem ég var raunar í líka, en það var að fá ákveðið sæmilegt hámarksverð á síldar- og fiskimjöl til innflutnings í Þýzkalandi. Um þetta stóð, eins og hæstv. ráðh. er kunnugt, talsverð barátta af hálfu innflytjendanna. En í öllum þeim viðræðum, sem ég átti við þessa fulltrúa annara kapítalsterkari landa heldur en Ísland er, heyrði ég aldrei orð í þá átt, að þeir kæmu fram með það til stuðnings málstað sinna ríkja, að ríkismarkið væri neitt verri borgun heldur en aðrir peningar. Voru þarna þó mjög færir fjármálamenn á ferðinni.
Það er eðlilegt, að menn sækist eftir að selja sína vöru þar, sem hún er bezt borguð, og að því leyti eru skiljanlegar þær raddir, sem hér hafa komið fram um að láta, eftir því sem hagt er, íslenzkar afurðir sitja fyrir góðu verði, hvar sem það er að fá. Má benda á í því sambandi, að Norðmenn, sem sennilegu eru eins miklir fyrir sér á fjármálasviðinn eins og við, sýnast ekki víla fyrir sér að selja vörur til Þýzkalands; eru þeir þó háðir ekki betri söluskilyrðum heldur en við þar. Ég sá t. d. í blaði um daginn, að þeir væru að semja um sölu þangað á hvallýsi fyrir 40 millj. kr., og þó þeirra velta sé mikil, samanborið við okkur, þá er það geipileg upphæð.
Í sambandi við þetta tel ég rétt að benda á það, að ríkisstj. sjálf hefir látið rannsaka sérstaklega viðskipti okkar við annað land, Danmörku. Árið 1933 lét stj. gera yfirlitsskýrslu yfir viðskipti okkar við Dani, hvaða vörur við kaupum frá þeim og líka hvaðan þeir kaupa sömu vörutegundir, sem þeir selja okkur. Af þessari skýrslu kemur í ljós, að mikið af þeim vörum, sem við kaupum frá Dönum, eru einmitt þýzkar vörur. Þetta ár mun innflutningurinn frá Danmörku hafa numið 70 millj. kr. Ég hefi það eftir verzlunarráðinu, að telja megi um 4 millj. kr. virði af þeim innflutningi þýzkar vörur. Ég hefi hér fyrir framan mig þessa skýrslu stj., sem ég nefndi áðan. Ég vil ekki þreyta hæstv. forseta með því að lesa hér upp úr henni, en það væri efni í langa ræðu, ef telja ætti upp þær vörutegundir, sem við kaupum frá Dönum, en þeir kaupa aftur frá Þýzkalandi í stórum stíl samkv. skýrslu ríkisstj. sjálfrar. (Fjmrh.: Síðan hvenær er skýrslan?). Hún er miðuð við árið 1933, en ég hefi fyrir satt, að hæstv. stj. hafi látið hana frá sér fara á þessu ári. Enn þann dag í dag veit ég, að lyfjavörur eru mestmegnis keyptar hingað frá Danmörku, en það vita allir, að aðalinnflutningurinn á lyfjavörum til Danmerkur er frá Þýzkalandi. Einnig mun mikið af þýzkum rafmagnsvörum vera keypt hingað frá Danmörku.
Það heyrist oft nefnt af hálfu hæstv. stj., að hún telur viðskiptin við Þýskaland óhagstæð vegna þess, að það verði að kaupa vöru fyrir vöru. Ég get ekki skilið, að það sé hagstæðara að skipta við þau lönd, sem við kaupum frá tvisvar eða þrisvar sinnum meira heldur en við getum selt þeim, þó ekki sé að vísu beinlínis um slíka samninga að ræða, heldur en land, sem kaupir fyrir krónu á móti krónu. Ég veit raunar, að það er nokkrum örðugleikum bundið að breyta til með viðskipti og flytja þau milli landa; sízt af öllu er hægt að gera slíkt á skömmum tíma svo miklu nemi. En það er líka mjög torveldað, ef viðhafðar eru út í yztu æsar þær reglur innflutningsnefndar, sem hæstv. fjmrh. lýsti, að yrði að leggja til grundvallar við úthlutun innflutningsleyfa.
Ég átti víst ekki rétt til langrar ræðu og verð því að láta hér staðar numið. Um þetta mætti þó margt fleira segja, og er nauðsynlegt að það sé rætt til hlítar. Einkum virðist mér ríkja misskilningur í huga hæstv. atvmrh., þegar hann vill halda fram, að galdeyririnn, sem við fáum frá Þjóðverjum, sé minna virði heldur en annar gjaldeyrir.