14.03.1936
Neðri deild: 24. fundur, 50. löggjafarþing.
Sjá dálk 252 í C-deild Alþingistíðinda. (2493)
55. mál, laun hreppstjóra og aukatekjur m. fl.
*Frsm. meiri hl. (Jón Pálmason):
Þess gerist ekki svo mikil þörf að vera langorður að þessu sinni, af því að þeir tveir hv. meðnm. mínir, sem talað hafa í þessu máli, hafa talað hvor á móti öðrum, en til andsvara því, sem hv. 2. þm. N.-M. sagði um þetta mál, vil ég þó segja nokkur orð. Hann sagði, að störf þeirra manna, sem hér um ræðir, væru svo lítil, að ekki væri ástæða til þess að hækka laun þeirra. (PZ: Ég sagði það um suma þeirra). Sérstaklega vitnaði hv. þm. til sveitahreppstjóranna í þessu efni. Auk þess sagði hv. þm., að ástandið væri svo bágborið, að ekki væri forsvaranlegt að hækka borgun til þess hluta hreppstjóranna, sem í sveitum búa. Skoðun mín í þessum málum er sú, að það beri almennt séð, eins og nú standa sakir, fremur að lækka kaup og laun heldur en að hækka þau, því að yfirleitt er það svo í þessu landi, að þeir, sem taka, fasta borgun fyrir vinnu, hafa betri aðstöðu en aðrir þegnar þjóðfélagsins; en hér stendur alveg sérstaklega á og þess vegna verða menn að taka til samanburðar þá aðilja, sem helzt getur verið hér um að ræða. Ákvæðin um laun hreppstjóranna eru frá 1917; síðan hafa störf þeirra aukizt stórkostlega. Þau lagaákvæði, sem gilda um laun þeirra, eru byggð á þeim reglum, sem lengst af hafa gilt hér, og vék ég að því áðan, að samkv. þeim væri borgað miklu minna, fyrir öll opinber störf, sem unnin eru af þeim, sem sjálfir reka annars einhverja atvinnu, heldur en fyrir nokkurt annað starf, sem borgað er fyrir í okkar þjóðfélagi. Það, sem nú er greitt til hreppstjóranna, mundi ekki hrökkva fyrir mörgum dagsverkum í Reykjavík eða öðrum kaupstöðum, því að það er ekki meira en 100 kr. sem hreppstjórarnir hafa fyrir sín störf í hreppum, sem hafa 100 íbúa eða færri, samkv. 1. gr. frv., og er þar gert ráð fyrir, að launin verði hækkuð um 20 kr. fyrir hverja 50 íbúa.
Eins og kunnugt er, hafa kröfurnar um auknar skýrslur frá hreppstjórunum sífellt farið vaxandi, en hitt er þó enn verra, að eftir því sem ástandið hefir versnað, hefir sú krafa sí og æ farið vaxandi, að hreppstjórarnir annist innheimtu á öllum mögulegum sköttum, sem er mikið erfiði, ekki sízt í kauptúnunum; en fyrir þetta erfiði fá hreppstjórarnir ekkert borgað sérstaklega, en væri um aðra menn að ræða, þætti það víst ekki mikið að borga þeim það, sem farið er fram á í þessu frv. Hið illa ástand og atvinnuleysi, sem nú er í landinu, verkar öfugt á starfsemi þessara manna, að því leyti, að eftir því sem atvinnuleysið eykst og ástandið versnar, því meiri verða störf hreppstjóra og oddvita. Eftir því sem vinnukraftur hefir orðið dýrari og meira torveldi á því að afl, sér vinnu, því erfiðara verður að vinna að þessum störfum, og sumstaðar er það að verða hrein og bein plága fyrir þá menn, sem njóta meira trausts en almennt gerist, hve opinber störf hlaðast á þá, jafnvel svo, að við liggur, einkum ef þeir eru einyrkjar, að þeir verði að hætta við sinn eiginn atvinnurekstur, ef þeir flækjast inn í hin opinberu störf.
Þetta frv. bætir alls ekki á fullnægjandi hátt úr kjörum hreppstjóranna, samanborið við laun annara opinberra starfsmanna, en í því felst þó viðurkenning, sem mig furðar á, að hv. 2. þm. N.-M. skuli leggjast á móti, þar sem ég veit, að honum hlýtur að vera kunnugt um það, að greiðslur fyrir mörg önnur opinber störf eru margfalt meiri, þótt störfin séu oft miklu minni. — Viðvíkjandi brtt. hv. 6. landsk. verð ég að segja það, að ég er í meiri vafa um það, hvort ekki sé rétt að samþ. hana, því að ég veit, að í sumum kaupstöðum fást varla lengur almennilegir menn til að sinna þessum störfum, vegna þess hve mjög innheimtur hafa aukizt, án þess að nokkrar launabætur hafi komið á móti. En meiri hl. n. vill ekki ganga lengra en gert er í frv.