29.02.1936
Efri deild: 12. fundur, 50. löggjafarþing.
Sjá dálk 560 í C-deild Alþingistíðinda. (2868)
37. mál, bændaskólar
*Flm. (Þorsteinn Briem):
Það er nú kunnara en um þurfi að tala, að landbúnaðurinn á við allmikla erfiðleika að stríða eins og stendur, og skal ég ekki fara víðtækt út í orsakir þess. En einn af erfiðleikum hans stafar af því, að við höfum búið við gamlar venjur í búskap, en erum að leita fyrir okkur um nýjar aðferðir í búskap, og höfum verið að því síðan um aldamót. En því hefir nú miðað allhægt að afla þekkingar á hinum ýmsu greinum landbúnaðarins. Það má að vísu segja, að búnaðarþekking hafi nokkuð dreifzt út frá bændaskólunum. En sú menntun, sem bændaskólarnir hafa verið færir um að veita, er þó ekki svo fullnægjandi, að hún geti talizt nægileg fyrir þá menn, sem taka sérstaklega að sér leiðbeiningarstarf fyrir búnaðarsambönd sem héraðsráðunautar. Á hinum seinni áratugum hefir starfsemi Búnaðarfél. Ísl. dreifzt svo út um sveitirnar í því formi, að stofnuð hafa verið búnaðarsambönd nálega í hverju héraði. Og þörf búnaðarsambandanna fyrir kunnáttumenn í ýmsum greinum landbúnaðarins verður æ ríkari með ári hverju, því að búnaðarsamböndin hafa beitt sér fyrir því að geta innt af hendi sem víðtækasta leiðbeiningastarfsemi fyrir bændur í hverri grein búnaðarins. Hingað til hefir ekki verið í annað hús að venda um öflun víðtækari búnaðarþekkingar en hægt er að fá í búnaðarskólum okkar heldur en með því að fara til útlanda og læra á búnaðarháskóla þar. En þá er þess að gæta, að hið erlenda bændaskólanám verður mikils til of dýrt, samanborið við þau launakjör, sem hægt er að veita slíkum leiðbeinendum, sem starfa á vegum búnaðarsambandanna. Og auk þess gengur mikill tími námsmanna við hina erlendu búnaðarháskóla í að afla þekkingar, sem þar hefir gildi, en ekki hér á landi. En þeir, sem af þessum skólum koma, standa ekki betur að vígi en almennir bændaskólakandidatar um hina innlendu búnaðarfræðslu.
Innlend reynsla og tilraunir hafa á hinum síðustu áratugum mjög aukið búnaðarþekkingu innanlands, og er mikils varðandi, að hún geti komið að sem beztum notum. Þess vegna verður að líta svo á, að jafnvel þótt um stutt nám væri að ræða hér heima, þá kæmi það að betri notum fyrir íslenzkan landbúnað heldur en lengra og dýrara nám við erlenda búnaðarháskóla, sem í hverju landi eru miðaðir við þarlenda staðhætti, gerólíka í mörgu hérlendum staðháttum. Það hefir því alllengi vakað fyrir ýmsum áhugamönnum um búnaðarmál, að komið væri á fót innlendri framhaldskennslu til viðbótar þeirri fræðslu, sem menn eiga kost á í búnaðarskólum okkar.
Búnaðarþingið 1933 beindi áskorun til Alþ. um, að undirbúningur yrði gerður í þessu efni; en þingið sinnti því ekki. Síðan hefir búnaðarþingið, sem háð var á fyrra hl. síðasta árs, áréttað þessa áskorun. Er það því í samræmi við tvær ályktanir búnaðarþingsins, að þetta frv. er borið hér fram, sem hljóðar um það, að stofna skuli sérstaka deild til framhaldsnáms fyrir búfræðinga frá búnaðarskólunum hér á landi og nánari ákvæði þar að lútandi.
Ég skal geta þess, að á þessu frv. hefir verið gerð ein breyt. frá því, er það var borið fram á síðasta þingi. Í stað þess að þá var svo ákveðið, að framhaldsdeildin skyldi vera stofnuð við bændaskólann á Hvanneyri, þá er hér í þessu frv. lagt til, að deildin verði stofnuð við annanhvorn bændaskólann. Stendur það í sambandi við það, að aðsókn að Hvanneyrarskólanum hefir verið svo mikil nú síðustu árin, að tæpt mun vera um húsrúm þar fyrir þessa deild, jafnvel þó að hún yrði ekki fjölsótt. Hinsvegar hefir Hólaskóli ekki verið ofhlaðinn nemendum undanfarin ár. Má því ætla, að þar yrði rýmra um húsnæði. Að vísu væri æskilegra, að framhaldsdeild þessi yrði stofnuð á Hvanneyri, m. a. af því, að sá tími, sem hægt er að nota til útináms í verklegum efnum, er lengri hér sunnanlands heldur en norðanlands. Auk þess væri hægra að njóta þess styrks, sem fást mundi gegnum fræðslustarf ráðunauta Búnaðarfél. Ísl., ef framhaldsdeild þessi væri höfð á Hvanneyri heldur en ef hún væri höfð á Hólum.
Þar sem hv. þdm. er efni þessa frv. kunnugt, af því að það hefir verið flutt hér áður, skal ég ekki hafa um það fleiri orð, en vænti, að því verði vísað til 2. umr. og landbn.